Giriş ve Amaç

Bağışıklama hizmetleri, bebekleri, çocukları ve erişkinleri infeksiyona yakalanma riskinin en yüksek olduğu dönemden önce aşılayarak; bu kişilerin bu hastalıklara yakalanmalarını önlemek amacı ile yürütülen önemli bir temel sağlık hizmetidir. Türkiye’de başarılı bir şekilde uygulanan Genişletilmiş Bağışıklama Programı sayesinde, bağışıklama hizmetlerinin kapsamı ve bağışıklama oranları artmıştır. Bu çalışmada bir ilçede yaşayan 12-23 aylık çocukların aşılanma durumunun belirlenmesi, sorun olan bölgelerin saptanması, çalışmamıza katılan Suriyeli çocukların aşılama durumunun belirlenmesi, araştırma sonuçlarının idari yetkililerle paylaşılması ve hizmet planlamasında kullanımının sağlanması amaçlandı.

Gereç ve Yöntem

Bir ilçede kesitsel tipte yapılan bu çalışma, Lot Kalite Tekniği kullanılarak 12-23 aylık çocuklar üzerinde yürütüldü. Örnek büyüklüğü seçiminde, doğruluğu ±5, güvenirlilik düzeyi %95 alınarak, örneklemin seçildiği 12-23 aylık çocuk sayısı 933, örneklem büyüklüğü 272, bölgedeki ASM sayısı ve yerleşim yeri özelliğine(mahalle) göre toplam lot sayısı 9(5 i kentsel, 4 ü kırsal ), lot örneklem büyüklüğü 31 ve karar değeri 3 olarak belirlendi. Veriler anket formları aracılığıyla, 1-30 Kasım 2018 tarihleri arasında annelerle evlerinde yüz yüze görüşülerek toplandı ve “aşı kartı olup olmadığı, aşılama tarihleri ve aşıların nerede yapıldığı, aşılatmamışlarsa neden aşılatmadıkları” ile ilgili sorular soruldu. Tam aşılı çocuk; 1’er doz BCG, KKK, Su Çiçeği, 3’er doz DaBT/DBT, Polio, Hep B, Hib, Konjuge Pnömokok aşılarının tamamını almış çocuk olarak kabul edildi. Aşı kartı olmayan ya da aşı kartı olup kart üzerinde eksik aşıları olan çocuk eksik aşılı olarak kabul edildi. Araştırma için üniversite etik kurulundan 10.10.2018 tarih 2018/274 nolu onay alındı. Veriler SPSS programında çözümlendi, evren oranı önemlilik testi ve ki kare testi kullanıldı.

Bulgular

Araştırmaya katılan 12-23 aylık çocukların %88,2(n=246)’si Türkiye Cumhuriyeti (TC) vatandaşı, %11,8(n=33)’i Suriye uyrukludur. Aşılama ile ilgili bilgiler %50,2 (n=140)’si kartla, %30,8 (n=86)’i anamnezle, %19 (n=53)’u kart ve anamnez ile elde edildi. Katılımcıların uyruklara göre dağılımı sırasıyla kentsel yerleşimde  (%81,3, %18,7), kırsal yerleşimde (%96,4- %3,6) dır (p<0,000). Aşı kartı bulunma sıklığı uyruklara göre sırasıyla %67,5 ve %81,6 dır (p=0,094). Çocukların %98,9 (n=276)’una su çiçeği aşısı yapılmıştı. Çocukların %0,7(n=2)’sine geçirilmiş su çiçeği enfeksiyonu nedeniyle aşılama yapılmamıştı. Suçiçeği dışındaki diğer aşılar %99,6 oranında yapılmıştı. Lot kalite standartlarına göre bakıldığında, çocukların %49,8 (n=139)’i tam aşılı, %49,8 (n=139)’i eksik aşılı , %0,4 (n=1)’ü ise aşısız idi. T.C. vatandaşı ve Suriye uyruklu çocuklarda tam aşılı çocuk sıklığı sırasıyla %48,4 ve %60,6 ‘dır (p=0,008). Aşısız çocuk 1 (Suriye uyruklu) tane olarak belirlendi. Ailesinin aşı yaptırmama sebebi ‘Ne zaman yaptıracağını bilmeme’ ve ‘Nerede yaptıracağını bilmeme’ olarak belirlendi. Yerleşim yerine göre kentsel ve kırsal olarak tam aşılı çocuk sıklığı sırasıyla %34,8 ve %68,5’di (p<0,000).

Sonuç ve Öneriler

Suriyeli göçmenlerde ve kırsal yerleşimde kalite ve kapsayıcılık beklenenden daha iyi olarak değerlendirildi. Bulgularımız yerel sağlık sağlayıcılarla paylaşıldı ve aşısız Suriyeli bebek yerinde aşılandı. Aşı reddinin fazlalaştığı bu dönemde ailelere bağışıklamanın öneminin anlatılması, kalite standartlarına uygun bir şekilde aşılama hizmetinin yapılması için aile hekimlerinin ve ailelerin uyarılması yararlı olacaktır.

Anahtar sözcükler: Lot Kalite Tekniği, Tam Aşılı Çocuk, Aşı Kartı