Giriş ve Amaç

Obezite, günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasındadır. Çocukluk çağı obezitesi, üzerinde durulması gereken özel bir konudur. Bu çalışma K… ili M… ilçesinde belirlenen ilköğretim okulları 1. sınıf öğrencilerinin dört yıl boyunca izlenerek obezite insidansının saptanması amaçlanmaktadır.

Gereç ve Yöntem

Araştırma Kohort tipinde çalışmadır. Araştırma için etik kurul onayı ve İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden izin alınmıştır. Araştırmanın 2019-2022 yılları arasında toplam 4 yıllık süreçte yürütülmesi planlanmıştır. Araştırmanın evreni K… ili M… ilçesinde yer alan ilköğretim okulları oluşturmaktadır. Rastgele yöntemle seçilen dört ilköğretim okulu birinci sınıf öğrencileri çalışmaya dâhil edilmiştir. Araştırmaya ilişkin ilk veriler 29.04.2019-07.05.2019 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırma için G Power programında tek yönlü varyans analizi baz alınarak %85 güç, %95 güven aralığı, %5 hata payı ve orta etki büyüklüğü (%0,25) ile minimum örneklem büyüklüğü 204 kişi olarak belirlenmiştir. Onam formunu imzalatan ve veri toplama formunu doldurtan 209 öğrenci 4 yıllık çalışmaya dâhil edilmiştir. Çalışmada çocukların boy ve ağırlık ölçümleri yapılmıştır. Kategorik veriler arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde Ki-kare testi kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık için p’nin 0,05’ten küçük olduğu durumlar kabul edilmiştir.

Bulgular

Araştırmaya %61.2’si (n=128) devlet okulunda, %38.8’i (n=81) özel okulda olmak üzere toplam 209 öğrenci katıldı. Öğrencilerin %53.6’sı (n=112) kız, %46.4’ü (n=97) erkek idi. Öğrencilerin ölçülen boy ortalaması 121,1±5,96 cm, ağırlık ortalaması 24,4±5,08 kg idi. Öğrencilerin persantil değerlerine göre BKİ leri hesaplandığında %8,1’inin (n=17) zayıf, %63,6’sının (n=133) normal kilolu, %12,4’ünün (n=26) fazla kilolu, %15,8’inin (n=33) obez olduğu belirlendi.

Zayıf/normal kilolu annelerin çocuklarının da zayıf/normal kilolu olduğu (p=0,043, x²=4,144), obez çocukları bulunan ailelerin aylık gelirleri daha yüksek olduğu ( p=0,037, x²=4,345), eğitim düzeyi yüksek annelerin çocuklarında obezitenin fazla olduğu bulundu (p=0,021, x²=5,339). Okula beslenme çantası götüren çocularda obezite daha azdı  (p=0,001, x²=11,019). Devlet okullarında özel okullara göre obezite daha azdı (p=0,000, x²=12,334). Beslenme dostu olmayan okullarda obezite oranı beslenme dostu olan okullara göre yüksek bulundu (p=0,018, x²=5,572). Beslenme dostu okullar ayrı ayrı değerlendirildiğinde devlet okullarındaki öğrencilerin özel okullardakilere göre zayıf/normal olduğu tespit edildi (p=0,001, x²=10,308).

Sonuç ve Öneriler

Araştırmamızda ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinde obezite prevalansı %15,8 (n=33), fazla kiloluk prevalansı %12,4 (n=26) bulunmuştur. Okul türü, anne eğitim durumu, anne BKİ, öğrencinin okula beslenme çantası götürmesi ile obezite arasında ilişki bulunmuştur. Ailelere beslenme konusunda eğitim verilmeli ve çocukların hayatında önemli yere sahip olan okulların beslenme dostu okul projesine katılımı desteklenmeli.