Giriş ve Amaç: Sağlık okuryazarlığı genel okuryazarlık ile ilişkili olup insanların yaşamları boyunca sağlık hizmetleri ile ilgili konularda kanaat geliştirmek ve karar verebilmek, sağlıklarını korumak, sürdürmek ve geliştirmek, yaşam kalitesini yükseltmek için sağlık ile ilgili bilgi kaynaklarına ulaşabilme, sağlık ile ilgili bilgileri ve mesajları doğru olarak algılama ve anlama konularındaki istekleri ve kapasiteleridir. Bu çalışmada, Erzurum il merkezinde yaşayan yetişkinlerin sağlık okuryazarlığı düzeyininin belirlenmesi ve etkili faktörlerin incelenmesi amaçlandı.

Gereç ve Yöntem: Çalışma kesitsel tipte olup, çalışmanın evrenini Erzurum il merkezinde yaşayan 15 yaş üstü nüfus oluşturmaktaydı. Örneklem, %95 güven aralığı %5 hata payı ile 420 kişi olarak hesaplandı. Örneklem sayısının dağılımı için ilçe nüfusları esas alınarak ağırlıklandırma yapıldı. Araştırmada veri toplama aracı olarak Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32) kullanıldı.

Araştırmanın verileri Haziran-Temmuz 2017 tarihleri arasında toplandı. Çalışmaya katılım gönüllülük esasına dayalı olup, çalışma öncesi Atatürk Üniversitesi etik kurul izni ve katılımcıların onamları alındı. Anketler katılımcılara gözlem altında uygulandı. Çalışmanın bağımlı değişkeni sağlık okuryazarlığı düzeyi olup bağımsız değişkenleri kişisel bilgi formunda yer verilen sosyodemografik özelliklerdir. Tanımlayıcı istatistikler sayı, yüzde, ortalama ve standart sapma olarak sunuldu. Veri analizinde ki-kare, korelasyon ve lojistik regresyon yöntemleri kullanıldı. Veriler SPSS v20 programı ile değerlendirildi. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edildi.

Bulgular: Hastaların ortalama yaşı 34.4±14.5 yıl olup, %52.6’sı (n=211) erkekti. Araştırmaya katılan bireylerin %49.4’ü evli, %10.9’u ilkokul ve altı eğitim düzeyinde ve %10.7’sinin sosyal güvencesi yoktu. Katılımcıların %39.6'sının (n=159) sağlık okuryazarlığı düzeyi yetersiz, %35.6'sının (n=143) problemli olarak saptandı. Genel sağlık okuryazarlığı skorları ile katılımcıların yaşları arasında anlamlı ilişki vardı (r= -0.36), p<0.001). Eğitimi ilköğretim düzeyinde olan katılımcılarda sağlık okuryazarlığı düşük olanlar %78.9 iken, üniversite ve üzeri eğitim alanlarda %29.9 idi ve eğitim düzeyleri arasında sağlık okuryazarlığı açısından anlamlı fark vardı (χ²=38.9, p <0.001). Üniversite mezunlarının sağlık okuryazarlığı düzeyi, ilkokul mezunlarından istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde 0.21 kat (% 95 CI: 0.09-0.50) yüksekti. Ancak sağlık okuryazarlığı düzeyi ile cinsiyet, medeni durum, gelir durumu ve sosyal güvenceye sahip olma durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktu (p> 0.05).

Sonuç ve öneriler: Sağlık okuryazarlığı bireylerin eğitim düzeyleri ve yaşlarıyla ilişkilidir. Sağlık okuryazarlığını geliştirmek için yapılacak çalışmaların, ileri yaşta olan ve eğitim düzeyi düşük olan bireylere öncelik verilecek şekilde planlanması önerilmektedir.

Anahtar Sözcükler: sağlık okuryazarlığı, sağlığın geliştirilmesi, TSOY-32