Giriş ve Amaç

Ulaşım ve iletişimdeki ilerlemelerin sonucu olarak küreselleşme; aile yapısını da etkilemiş, genç nüfusun kentlere olan hareketiyle yaşlılar, destekleyici unsurlarını kaybetmeye başlamış ve evde yalnız yaşayan yaşlı oranı artmıştır. Yaşlılıktaki sorunların başında bireyselleşme, yalnızlık, bakıma muhtaçlık gelmektedir. Sosyal destek; duygusal destek, takdir desteği, maddi yardım, bilgisel destek ile beraberlik desteği şeklinde olabilmektedir ki bu bedensel ve ruhsal sağlığın korunmasında önemlidir.

Araştırmanın amacı; Burdur’da yaşayan 65 yaş ve üzeri nüfusun sosyal destek unsurlarının değerlendirilmesidir. Burada, 2015 yılında Burdur’da 65 yaş ve üzeri nüfusun yaşam kalitesi ve yalnızlık durumu ile ilişkili etmenleri belirlemeye yönelik kesitsel araştırmanın “yaşlıların sosyal destek unsurlarına ilişkin bulguları” sunulacaktır.

Gereç ve Yöntem

Burdur’da 65 yaş ve üzeri nüfusun yaşam kalitesi ve yalnızlık durumu ile ilişkili etmenleri belirlemeye yönelik tanımlayıcı ve kesitsel olan araştırmanın evrenini 2015 yılında Burdur’da yaşayan 65 yaş ve üzeri 35.563 kişi oluşturmaktadır. Çalışmaya evreni temsil eden 408 kişi dahil edilmiş, yaşlılara yalnızlık durumu ile ilişkili etmenleri belirlemeye yönelik anket formu ve “UCLA-LS Yalnızlık Ölçeği” uygulanmıştır. Burada bu çalışmanın yaşlıların sosyal destek unsurlarına ilişkin tanımlayıcı bulguları sunulmaktadır.

Araştırmanın verileri IBM SPSS 25.0 istatistik paket programında analiz edilmiş; kategorik değişkenler sayı ve yüzde olarak, sürekli değişkenler “Ortalama ± Standart Sapma” değerleri ile sunulmuştur. UCLA-Yalnızlık Ölçeği puanı 20 ile 80 arasında olabilmektedir, puanın yükselmesi yalnızlık düzeyinin yüksek olduğunu göstermektedir.

Bulgular

Yaşlıların %58,8’i kadındır, yaş ortalaması 73,4±5,9’dur.

Yaşlıların %66,2’si evli, %62,5’i ilkokul mezunudur; %52,2’si köy/beldede, %19,4’ü il merkezinde yaşamaktadır; %53,2’sinin dolaylı, %41,2’sinin kendi emekli maaşı, %98,3’ünün sağlık güvencesi vardır; %89,5’i müstakil evde yaşamaktadır; %84,6’sının kaldığı ev kendisine aittir.

Yaşlıların %98,8’inin çocuğu vardır; çocuk sayısı ortalaması 3,5±1,7’dir. Yaşlıların %21,3’ünün çocukları kendisiyle aynı yerde, %24,8’inin çocukları başka yerde yaşamaktadır.

Hanede yaşayan kişi sayısı ortalaması 2,1±1,1’dir. Yaşlıların %23,5'i evde tek başına yaşamaktadır; %57,8'inin hanede yaşayan kişi sayısı 2'dir. Yaşlıların %54,8’i sadece eşiyle, %23,5’i yalnız, %21,3’ü akraba ile kalmaktadır; %2.2si gündüz bakım veren bir kuruma gitmek istediğini, %2,5’i huzurevinde kalmayı düşündüğünü belirtmiştir. %95,5’i yaşamak/kalmak için evini tercih etmektedir.

Yaşlıların %5,6’sı eşine/torununa bakım vermekte, %5,2’si ise kendisi bakım almaktadır.

Yaşlıların %57,4’ü gün içerisinde vakit geçirmek için komşuya, %48,3’ü tarla/bahçeye, %46,3’ü camiye gitmekte, %19,1’i kuran okuyup ibadet etmekte,  %15,2’si kahveye gitmektedir. Yaşlıların %57.0’si hiç tatile çıkmamaktadır.

Araştırmaya katılanların%65,2’si evin ihtiyaçlarını kendisi karşılamaktadır; %56,9’u evin temizliğini kendisi yapmakta, %53,4’ü çamaşırlarını kendisi yıkamakta, %59,3’ü yemeği kendisi pişirmektedir. Yaşlıların %49’u faturaları kendisi ödemektedir.

Yaşlıların yalnızlık puan ortalaması 32.92±11.43’dür.

Sonuç ve Öneriler

Her dört yaşlıdan biri yalnız, ikisi eşiyle, biri akrabalarıyla yaşamaktadır; her üç yaşlıdan ikisi düşük, biri orta derecede yalnızdır.

Yaşlı bakımının sadece geriatrik değil, gerontolojik yaklaşımla verilmesinin, yaşlının yalnızlığını azaltmak ve bakımını garanti etmek için bakım sigortasının hayata geçirilmesinin faydalı olabileceği düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı; Sosyal Destek; Yalnızlık; UCLA-LS