Giriş ve Amaç: Atmosferdeki kirleticilerin insan ve canlı yaşamına zarar verecek miktarda yükselmesi hava kirliliği olarak adlandırılır. DSÖ’ye göre 2016 yılında hava kirliliği nedeniyle 4,2 milyon prematüre ölüm görülmüştür. Hava kirliliği kronik obstruktif akciğer hastalığı, kanser, iskemik kalp hastalığı gibi birçok sağlık sorununa neden olur. PM10 hava kalitesinin değerlendirilmesinde kullanılan önemli bir parametredir. DSÖ yıllık ortalama PM10 değerinin 20 µg/m³‘nin altında, 24 saatlik ortalama PM10 değerinin ise 50 µg/m³‘nin altında olması gerektiğini belirtmektedir. Bu çalışmada Düzce ilinin 2014-2019 yılları arasındaki kış sezonlarında hava kalitesinin sezonlara göre değişiminin incelenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Çalışmada Düzce iline ait 2014-2019 yılları arasındaki kış sezonlarının verileri https://www.havaizleme.gov.tr/ adlı web sitesinden alınmıştır. Bu dönemde 24 saatlik ortalama PM10 değerlerinin kış sezonlarına ( 1 Ekim-31 mart) göre değişimi incelenmiştir. PM10’un limit (50 µg/m³) ve 1. uyarı eşiğini (260 µg/m³) aştığı günlerin sayısı değerlendirilmiştir. Verilerin analizi SPSS paket programı ile yapılmış, Kruskal-Wallis   ve Pearson ki kare testleri kullanılmıştır. Bulunmuş olan farkın nereden kaynaklandığını bulmak için ikili analizler yapılmıştır. p<0,05 anlamlı kabul edilmiştir.

Bulgular: Düzce ilinin 5 yıllık kış sezonları PM10 ortalaması 107,93±91,07 µg/m³ olarak bulunmuştur. Sezonlara göre PM10 değerleri incelendiğinde; 2014-2015sezonu ortalaması 139,67±111,85 µg/m³; 2015-2016 sezonu ortalaması 138,91±103,72 µg/m³; 2016-2017 sezonu ortalaması 118,53±83,39 µg/m³; 2017-2018 sezonu ortalaması 99,79±67,71 µg/m³; 2018-2019 sezonu ortalaması ise 43,53±26,30 µg/m³ olarak bulunmuştur. Sezonlara göre PM10 ortalamaları arasında anlamlı farklılık saptanmıştır (p<0,001). İkili karşılaştırmalar yapılarak, bu farkın son 2 sezondan kaynaklandığı bulunmuştur (p<0,001). 24 saatlik ortalama PM10 değerleri; 2014-2015 sezonunda 139 (%81,3) gün, 2015-2016 sezonunda 144 (%80,9) gün, 2016-2017 sezonunda 135 (%75,4) gün, 2017-2018 sezonunda 128 (%72,3) gün, 2018-2019 sezonunda ise 58 (%32,8) gün, 50 µg/m3 limit değerini aşmıştır. 260 µg/m3 eşik değerinin aşıldığı günler ise 2014-2015 sezonunda 25 (%14,6) gün, 2015-2016 sezonunda 22 (%12,4) gün, 2016-2017 sezonunda 11 (%6,1) gün, 2017-2018 sezonunda 5 (%2,8) gün olup, 2018-2019 sezonunda eşik değer aşılmamıştır. Sezonlara göre limit ve eşik değerlerinin aşıldığı gün sayıları arasında anlamlı farklılık saptanmıştır (p<0,001).

Sonuç ve Öneriler:

Düzce’de PM10 ortalamalarında son iki kış sezonunda diğer sezonlara göre anlamlı olarak düşme görülmüştür. 24 saatlik ortalama PM10 değerlerinin limit ve eşik değerleri aştığı gün sayıları yıllar içerisinde azalmıştır. Ancak henüz istenilen seviyede değildir. Düzce Şehirlerarası Otobüs Terminalinin şehrin dışına taşınmasının trafik yükünü azaltmasının yanı sıra sanayi kuruluşlarının denetimlerinin arttırılması ve şehir merkezinde hanelere yapılan kömür yardımları yerine doğalgaza geçişlerinin teşvik edilmesi amacıyla yardımlar yapılmasının bu düşmede etkili olduğu düşünülmektedir. Bu uygulamalara geliştirilerek devam edilmesi önerilebilir. Yol kenarlarının iğne yapraklı ağaçlar ile ağaçlandırılması, toz tutucu olması nedeni ile faydalı olabilir. Farklı illerde de benzer uygulamalar yapılarak hava kirliliği azaltılabilir.

Anahtar Kelimeler: Düzce, hava kalitesi, hava kirliliği, PM10