Giriş ve Amaç

Gençlerdeki riskli davranışlar arasında uyuşturucu/uyarıcı madde kullanımı önemli bir yer tutmaktadır. Gençler arasında illegal madde kullanımının yaygınlaşması ve bağımlılık önemli bir halk sağlığı sorunudur. Çalışmamızda Mersin ilinde bulunan Mersin Üniversitesi, Tarsus Üniversitesi, Çağ Üniversitesi ve Toros Üniversitesi’nde 2018-2019 eğitim-öğretim döneminde okuyan öğrencilerde uyuşturucu/uyarıcı madde kullanma prevalansı ve ilişkili faktörlerin araştırılması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem

Kesitsel tipte planlanan bu çalışma için Mersin Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurul onayı ile Üniversite Rektörlüklerinden araştırma izinleri alınmıştır. Çalışma evrenini Mersin ilindeki üniversitelerde 2018-2019 eğitim öğretim yılında öğrenim gören 50499 öğrenci oluşturmaktadır. Minimum örneklem büyüklüğü; n=50499, %95 güven aralığı, %8 prevalans, ±1.5 hata payı ve 1.0 desen etkisi alınarak 1227 olarak hesaplandı. Çalışmamızın bağımlı değişkenleri son bir yılda ve son bir ayda uyuşturucu/uyarıcı madde kullanımı olarak tanımlandı. Literatürden yararlanılarak hazırlanan iki bölümden oluşan veri formu kullanıldı. Çalışmaya alınacak fakülte ve sınıflar tabakalı sistematik örnekleme ile belirlendi. Sınıflara gidilerek çalışmaya katılmayı gönüllü olarak kabul eden öğrencilere veri formları dağıtıldı ve kendileri tarafından doldurulması istendi. İstatistiksel analizlerde tanımlayıcı istatistiklerle, Kolmogorov Smirnov testi, Mann Whitney U testi, kikare ve Fischer’ s kesin testi ve Binary Logistik regression modeli kullanıldı. Çalışma sonuçları bir rapor halinde üniversite rektörlükleriyle paylaşılacak.

Bulgular

Çalışmaya katılanların 905’i (%52.3) erkek olmak üzere 1767 kişi katıldı. Çalışmaya katılanların yaş ortancası 21.0 (En düşük=18 /En yüksek=52) olup, 120’sinin (%6.8) hayat boyunca, 77’sinin de (%4.4) son bir yılda en az bir kere uyuşturucu/uyarıcı madde kullandığı saptandı. Hayat boyu uyuşturucu madde kullanma riskini çevresinde uyuşturucu madde kullanan arkadaş varlığı 10.5 kat (p<0.001), aktif sigara içicisi olmak 4.7 kat (p<0.001), sigara içmeyi bırakmış olmak 3.3 kat (p<0.01), aktif alkol içicisi olmak 13.3 kat (<0.001) ve alkol içmeyi bırakmış olmak da 6.7 kat (p=0.005) artırmaktadır. Son bir yılda uyuşturucu madde kullanma riskini çevresinde uyuşturucu madde kullanan birisinin olması 12.7 kat (p<0.001), aktif sigara içicisi olmak 5.1 kat (p<0.001), aktif alkol içicisi olmak 10.3 kat (p<0.001), arkadaşıyla beraber yaşamaya göre yalnız yaşamak 0.29 kat (p<0.05), ailesiyle beraber yaşamak 0.29 kat (p<0.01), anne ile babanın ayrı olmak da 2.6 kat (p=0.01) arttırdığı tespit edildi.

Sonuç ve Öneriler

Çalışmamızda üniversite öğrencilerinde uyuşturucu madde kullanımında sigara ve alkol kullanımı ile aile ve arkadaş çevresinin önemli bir etken olduğu tespit edilmiştir. Üniversite öğrencileri arasında uyuşturucu madde kullananların tespit ve tedavi edilmesi önerilir. Üniversite öğrencilerinde uyuşturucu madde kullanımıyla ilgili önleme ve kontrol programlarında arkadaşlarıyla beraber kalan, anne babası ayrı olan, alkol ve sigara kullanan öğrencilere odaklanılması önerilir.

Anahtar Kelime: Uyuşturucu madde, genç, üniversite