Giriş ve Amaç: Diyet, kronik hastalıkların değiştirilebilir risk faktörlerindendir. Çalışanların diyeti çalışma koşullarıyla ilişkilidir. Araştırmanın amacı üniversite personelinin diyet özellikleri ve ilişkili bireysel, çevresel faktörleri saptamaktır.

Gereç ve Yöntem:

Araştırma kesitsel tanımlayıcı tiptedir, sağlıkla ilgili fakülteler ve diğer fakülteler olarak tabakalanan 782 personelden oluşan evrenden sistematik rastgele örnekleme yöntemiyle seçilen 348 çalışanı kapsamaktadır. Örneklem büyüklüğü, %5 yanılma düzeyi, %50 fazla kiloluluk/obezite prevalansı, %5 sapma, 1,5 desen etkisi ile 387 olarak hesaplanmış, örneklemin %89,9’una ulaşılmıştır. Randevu alınarak çalışanlara, Ekim 2017-Ocak 2018 tarihleri arasında çalışma ortamlarında, yazılı onamları alındıktan sonra gözlem altında anket uygulanmıştır. Bağımlı değişkenler Akdeniz diyetine uyum ölçeği puanı ve sağlık beslenme tanımına uygun beslenmedir. Akdeniz diyetine uyum ölçeği 14 sorudur, puanlaması 0-14 arasındadır. Yüksek puan yüksek uyumu göstermektedir. Puan ≥7,0 ise “Akdeniz diyetine uyumlu” olarak değerlendirilmiştir. Analizlerde Mann Whitney U testi, Kruskal Wallis testi, Pearson Ki Kare testi kullanılmıştır. İkiden fazla grup karşılaştırmasında fark oluşturanlar Mann Whitney U testi ile yanılma düzeyi düşürülerek belirlenmiştir. Üniversitenin Tıp Fakültesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan etik onay ve Rektörlük makamından idari izin alınmıştır. Bildiri “Üniversite çalışanlarının beslenme, fizik aktivite düzeyi ve ilişkili bireysel ve çevresel faktörler” (2018)  isimli tamamlanmış tez çalışmasından oluşturulmuştur. Aynı tezden “Üniversite çalışanlarının beslenme düzeyi ve ilişkili bireysel, iş çevresi faktörleri” isimli bir bildiri daha hazırlanmıştır.

Bulgular: Çalışanların %63,5’i erkek, %36.5’i kadın, yaş ortalaması 35,6±0,44 yıldır. Katılımcıların %64,7’si öğün atlamaktadır. Düzenli olarak kahvaltı, öğle ve akşam yemeği yeme sıklığı sırasıyla %64,9, %67,2, %94,8’dir. Çalışanların çoğu evde kahvaltı yapmaktadır (%82.3). İş yerinde kahvaltı yapma sıklığı kadınlar (%32.3), bekârlar (%33.9), ≤25 yaş altındakilerde (%57.1) ve sağlık çalışanları (%27.6) arasında daha yüksek düzeyde saptanmıştır (p<0.05). Vakit bulamama kahvaltı (%58,2) ve öğle öğününü (%50,0) atlamanın en sık bildirilen nedenidir.  İşyerinde en sık öğle öğünü yenmektedir (%77,9). Öğle yemeğini çalışanların %61,1’i yemekhanede, %17,9’u restoranda, % 20,9’u evde/evden getirerek yediğini belirtmiştir. Sağlık çalışanlarının %73,8’i, diğer meslek mensuplarının %54,0’ı yemekhanede öğle yemeği yemektedir (p=0,011). Yemekhanenin en sık bildirilen tercih nedeni kolay ulaşılır olması (%82.5) ikinci sıklıkla düşük maliyetli  (%24.5) olmasıdır.

Çalışanların Akdeniz diyeti uyum ölçeği puan ortalaması 7,3±0,1’dir. Çalışanların %55.2’si Akdeniz diyetine uyumlu beslenmektedir (7.0 ve üzerinde puan alanlar). Ortalama puan evlilerde 7,5±0,1, evli olmayanlarda 6,8±0,2 (p=0,003),  gelir düzeyi algısı iyi olanlarda 7,4±0,1, orta olanlarda 6,9±0,2 saptanmıştır (p=0,001). Puan ortalaması sağlık çalışanlarında (6,9±0,2) diğer meslek mensuplarına (7,4±0,1) göre daha düşük saptanmıştır (p=0,015). Akdeniz diyeti puan ortalaması nöbet düzeni ile çalışanlarda 6,6±0,3, sadece gündüz çalışanlarda 7,3±0,1 bulunmuştur (p=0,026). Öğle yemeğini yemekhanede yiyenlerin ortalama puanı (6,8±0,2) diğer gruplardan düşük saptanmıştır (p=0,002).

Sonuç ve Öneriler: Sağlıksız beslenmenin çalışma koşulları ile ilişkili olduğu, zaman bulamama nedeniyle öğün atlandığı saptanmıştır. En sık yenen öğle öğünü başta olmak üzere, işyerinde zeytinyağlı, sebze, meyve ağırlıklı menüler hazırlanarak çalışanlara Akdeniz diyetiyle uyumlu, sağlıklı diyet sunulması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Üniversite çalışanları, beslenme alışkanlıkları, Akdeniz diyeti, işyeri