Last modified: 2019-10-02
Abstract
Giriş: Bu çalışmanın amacı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Acil Servisi’nde staja başlayan intörn hekimlere kesici delici alet yaralanmalarına yönelik eğitim vermek, verilen eğitimin etkinliğini bilgi düzeylerindeki değişim ve bir önceki yıla göre kaza sıklıklarındaki farka göre değerlendirmektir. Yöntem: Araştırma bir müdahale çalışmasıdır. Araştırma grubunu Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Acil Servis’inde 2016-2017 eğitim yılında staja başlayan 365 intörn hekim oluşturmaktadır. Eğitim dönemi boyunca her ay acil servise başlayan intörnlere eğitim verilmiştir. Eğitim içeriği belirlenirken; intörnlerin önceki yıllar geçirdikleri kaza kayıtlarına dayanarak riskli durum ve davranışlar belirlenmiş, sorunlara yönelik DSÖ, NIOSH ve Eu-OSHA rehberlerinden yararlanılarak düzeltilmesi gereken davranışlara yönelik önlemler belirlenmiştir. Eğitim başlıkları; intörnlerde görülen kesici delici alet yaralanma sebepleri ve korunmanın önemi, güvenli enjektör kullanımı, güvenli sütur atma, güvenli kan gazı alma, iş kazası sonrası yapılacak işlemler ve atık yönetiminden oluşmaktadır. Eğitim sunum şeklinde, interaktif katılım sağlanarak yapılmıştır. Eğitim programı; ön test uygulanması, etkili bir giriş (sütur atma, kan gazı vb. girişimsel işlemlerle ilgili tecrübelerinin öğrenilmesi), eğitim başlıklarını kapsayan sunum, soru cevap tekniğiyle özetleme ve son test değerlendirilmesi şeklinde toplam 75 dakikadan oluşmaktadır. Eğitim öncesi ve sonrasında kesici delici alet yaralanmaları bilgi düzeyi doğru/yanlış önermeler tipinde hazırlanmış 12 soruyla değerlendirilmiştir. Ayrıca bir anket formuyla iş kazası geçirme durumu-tipi ve staj dönemlerine ilişkin durumları sorgulanmıştır. Müdahalenin etkisi; ön-son test sonuçlarının karşılaştırılması, bir yıl sonunda, hastanenin çalışan sağlığı ve güvenliği birimi (ÇASAGÜB)’inde iş yeri hekimleri tarafından kaydedilen kaza kayıtları kullanılarak eğitim verilen intörn grubunun acil stajı boyunca geçirilen kesici delici alet yaralanma sıklıklarının bir önceki yılın sıklıklarıyla karşılaştırılması şeklinde yapılmıştır. İntörn hekim sayıları 2015-2016 ve 2016-2017 yıllarında sırasıyla 365 ve 353 idi. Ön-son test sonuçlarının karşılaştırması için bağımlı gruplarda T testi kullanılmıştır. Önceki yıl kaza sıklıklarıyla karşılaştırmak için Epi Info7 programı kullanılarak ki kare analizi yapılmıştır. Bulgular: Çalışma evrenin %85(308 kişi)’ine ulaşılmıştır. %14’ü öğrencilik dönemi boyunca iş kazası geçirdiğini belirtmiştir. Kaza geçirenlerin %67,4’ü bir kez, diğerleri iki ve üzeri kez iş kazası geçirmiştir. Geçirilen iş kazaları içinden kesici delici alet yaralanmaları sıklığı %76,7’dir. Kesici delici alet yaralanmalarına yönelik bilgi düzeyi ortalamaları eğitim öncesi 6,68 ±1,48 iken, eğitim sonrası 10,32 ± 1,42 ile anlamlı olarak artmıştır(t= -33,050, p< 0,000). Önceki dönem kaza kayıtları ile eğitim verilen dönemin kaza kayıtları incelendiğinde; bir önceki yıl intörn hekimlerde kesici delici alet yaralanma sıklığı %20 (73 kişi) iken, eğitim verilen yılda sıklık %11 (39 kişi) ’e düşmüştür (x²=12,3535, p= 0,0004). Sonuç: İntörn hekimlerin iş kazaları içerisinde kesici delici alet yaralanmaları yüksek sıklıktadır. Verilen eğitim intörnlerin bilgi düzeylerini arttırmıştır ve sürekliliğinin sağlanması kesici delici alet yaralanmalarını önlemeye katkı sağlayacaktır. Ayrıca eğitim alınan yıl içinde acil stajı boyunca intörnlerde görülen kesici delici alet yaralanmaları eğitim alınmayan önceki yıla göre azalmıştır. Karşılaştırma yapılan yıllarda intörn sayıları ve çalışma koşulları belirgin fark göstermemesiyle beraber hekim, hemşire sayıları, hasta yoğunluğu gibi kazalar açısından farklılık yaratacak faktörlerin göz önünde bulundurularak daha kapsamlı çalışmalar ile araştırma sonuçları desteklenmelidir.
Anahtar kelimeler: kesici delici alet, iş kazası, eğitim