Giriş ve Amaç: Akıllı telefonları kompulsif bir şekilde kontrol ediyor olmak akıllı telefon kullanıcılarını bağımlılığa yatkın hale getirmektedir. Bu çalışmada üniversite öğrencilerinde akıllı telefon bağımlılığı ile öz-kontrol ve algılanan stres arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel ve tanımlayıcı türdeki bu araştırmanın evrenini bir İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nin birinci öğretiminde öğrenim gören tüm öğrenciler (N=1158 kişi) oluşturmaktadır. Araştırmada evrenin tamamına ulaşılması hedeflenmiştir. Etik kurul onayı ve kurum izni alındıktan sonra, veri toplanma işlemi Nisan-Mayıs 2019 tarihleri arasında araştırmaya katılmaya gönüllü olan ve araştırmanın yapıldığı tarihlerde derslere aktif katılan öğrencilerde gerçekleştirilmiştir. 652 (%56.30) öğrenciye ulaşılmıştır. Veri toplama aracı olarak; demografik bilgi formu ve akıllı telefon kullanımı ile ilgili sorular, Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeği Kısa Formu (ATBÖ-KF, Noyan ve ark. (2015) tarafından Türkçeye uyarlanmıştır, α=0.86), Kısa Öz-Kontrol Ölçeği (KÖKÖ, Nebioğlu ve ark. (2012) tarafından Türkçeye uyarlanmıştır, α=0.83), Algılanan Stres Ölçeğini (ASÖ, Eskin ve ark. (2013) tarafından Türkçeye uyarlanmıştır, α=0.84) içeren anket yöntemi kullanılmıştır. Anketler öğrencilere sınıf ortamında dağıtılıp, direkt gözlem altında yaklaşık 30 dakika içinde doldurulduktan sonra toplanılmıştır. Tüm ölçeklerin toplam puanlarının değerlendirilmesinde kesme noktası bulunmayıp, ölçekten alınan puanlar arttıkça, araştırılan konunun düzeyi artmaktadır. KÖKÖ ve ASÖ’nde tersten puanlanan sorular bulunmaktadır. İstatistiksel analiz için SPSS 21.0 paket programı kullanılmış olup, değişkenlerin özelliklerine göre yüzde, ortalama, t testi, pearson korelasyon, doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Ortalamalar standart sapma ile verilmiştir (Ort ± SS). İstatistiksel anlamlılık p<0.05 düzeyinde değerlendirilmiştir.

Bulgular: Araştırmaya katılan öğrencilerin %57.8’i (n=377) kadın olup yaş ortalamaları 21.47±2.15 (min=17, max=46)’tir. Günlük ortalama akıllı telefonu kontrol etme sıklığı 29.20±25.25 kez, günlük ortalama akıllı telefon kullanma süresi 5.63±4.28 saat, akıllı telefon kullanma yılı ortalama 6.20±2.63’tür. Öğrencilerin ölçeklerden aldıkları ortalama puanlar ATBÖ-KF=30.88±10.94, KÖKÖ=29.45±5.91, ASÖ=27.83±6.64’tür. Kadın öğrencilerde ATBÖ-KF ve ASÖ ortalama puanları erkeklere göre anlamlı olarak daha fazla bulunmuştur (p<0.001). ATBÖ-KF ortalama puanı ile günlük ortalama akıllı telefonu kontrol etme sıklığı (r=0.31), günlük ortalama akıllı telefon kullanma süresi (r=0.35), akıllı telefon kullanma yılı (r=0.15), ASÖ ortalama puanı (r=0.29) arasında pozitif yönlü bir ilişki bulunmuşken, KÖKÖ ortalama puanı (r=-0.39) arasında negatif yönlü bir ilişki saptanmıştır (p<0.01). ATBÖ-KF puanı bağımlı değişken olarak yapılan doğrusal regresyon analizinin sonuçlarına göre ATBÖ-KF puanı değişimi üzerinde en güçlü etkiye sahip olan değişken KÖKÖ puanıdır (β=-0.28, p<0.001). ASÖ puanı ATBÖ-KF puanı değişimi üzerinde önemli etkiye sahip olan değişkenlerden biridir (β=0.12, p<0.001).

Sonuç ve Öneriler: Çalışmamızın sonuçlarına göre öğrencilerde günlük akıllı telefon kullanma süresi ve sıklığı, akıllı telefon kullanma yılı, algılanan stres puanı arttıkça ve öz-kontrol puanı azaldıkça akıllı telefon bağımlılığı puanının arttığı görülmektedir. Algılanan stres düzeylerini azaltmak ve öz-kontrol düzeylerini arttırmak için öğrencilere yönelik sosyal aktivitelerin yapılması öğrencilerin akıllı telefon bağımlılığı puanlarını düşürmeye yardımcı olacaktır.