Giriş ve Amaç

Bibliometrik yöntemler, yazılı yayınların nicel analizini sağlamak için kullanılmaktadır. Bilimsel çalışmaların bibliyografik incelemesinden ve yüksek alıntı yapılan yayınların seçilip değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Bu analiz yöntemi araştırmaların zaman içindeki trendlerini incelemek bakımından yararlıdır. Ek olarak, en etkili makaleler ve çalışma alanlarının odakları en çok alıntı yapılan makalelerin analizi ile değerlendirilebilir. Ancak çevresel epidemiyoloji alanındaki yayınları inceleyen bir bibliometric araştırma henüz yapılmamıştır.

Bu nedenle, bu araştırmanın amacı, Web of Science aracılığı ile çevresel epidemiyoloji alanında en çok alıntı yapılan 100 makalenin bibliometric analizini yaparak niceliksel özelliklerini belirlemek ve bu yolla araştırma trendlerinin belirlenmesine ve bu alanda gelişmelerin öngörülmesine katkı sağlamaktır.

Gereç ve Yöntem

Bu bibliyometrik araştırmada, makaleler ISI Web of Science veritabanı aracılığı ile bulunmuştur. [Epidemi* AND environment*] terimleri kullanılarak en çok alıntı yapılan 100 makale aranmıştır. Makaleler aranırken zaman ve dil filtrelemesi yapılmamış, Temmuz 2019’a kadar yayınlanan tüm makaleler araştırmaya dahil edilmiştir. Dışlama kriteri olarak: 1) Makalenin konusunun çevresel epidemiyoloji alanı dışında olması; 2) Türünün konferans özeti, editorial ya da mektup olması alınmıştır. Toplamda 49.555 makale bulunmuş kriterleri karşılayan ve en çok atıf yapılan 100 makale incelenmiştir.  Araştırmanın verileri Microsoft Excel’e kaydedilmiş ve analiz edilmiştir.

Bulgular

En çok alıntı yapılan 100 makaleler 59 farklı dergiden olup 697 ve 4991 (medyan:1148 ve IQR: 865.25) arasında atıf almıştır. En çok alıntı yapılan 100 makale toplamda 59 dergi tarafından 1991-2015 yılları arasında yayınlanmıştır.  Bu dergilerden Lancet 8 makale ile ilk sırada; Nature ve Clinical Microbiology Reviews 6’şar makale ile ikinci sırada; Science ve Gastroenterology 4’er makale ile üçüncü sırada yer almışlardır. En çok alıntı yapılan 100 makale 15 farklı ülke tarafından yapılmıştır ve 20’si ABD kaynaklıdır. En çok ele alınan başlıklar sırasıyla kronik hastalıklar, mental hastalıklar, infeksiyon hastalıkları, toksinler, kanserler beslenme ve fiziksel aktivite, hava kirliliği ve fetal gelişimdir. En çok atıf alan yayının konusu depresyonda gen-çevre etkileşimleridir. Kronik hastalıklarla ilgili en çok atıf alan makalenin konusu barsak mikrobiomunun obezite ile ilişkisidir. İnfeksiyon hastalıkları ile ilgili astım ve çevresel riskler konulu makale; toksinlerle ilgili kronik pestisid kullanımının Parkinson Hastalığı ile ilişkisi konulu makale; kanser başlığında hepatosellüler karsinomada çevresel risk faktörlerini inceleyen makale; beslenme ve fiziksel aktivite başlığında çocuk ve adölesanların fiziksel aktivite durumunu etkileyen çevresel determinantları ele alan makale; hava kirliliği başlığında nano boyutlarda partiküller ve canlı sağlığına etkileri konulu makale; fetal gelişim başlığında fetal dönemdeki çevresel koşullar ile fetüsün ilerleyen yaşlarda diabet hastası olması arasıdaki ilişkiyi inceleyen makale en çok atıf alan makaledir.

Sonuç ve Öneriler

Bu araştırma çevresel epidemiyoloji alanında en etkili yayınları ve popüler başlıkları belirlemiş, araştırma trendlerini ortaya koyma ve yeni araştırmalar için odak belirlenme konusunda yararlı bilgiler sunmuştur. Çevresel epidemiyolojide en çok alıntı yapılan 100 makalenin bibliometrik analizi, bu alandaki mevcut gelişmelere dair öngörü sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler: epidemiyoloji, çevre, bibliyometrik araştırma, atıf, makale