Giriş-Amaç: Sağlık okuryazarlığı (SOY), bir hastaya tıbbi bir bilgi vermek istendiğinde, bireyin bu bilgiyi anlayıp, yorumlaması ve buna uygun davranış göstermesi olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışmada, eczacılık ve okul öncesi öğretmenliği bölümlerine (OÖÖB) devam eden öğrencilerin SOY düzeylerinin belirlenmesi ve sağlık eğitiminin SOY düzeylerine etkisinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.

Gereç-Yöntem: Bu çalışma sağlık ve eğitim ile ilgili öğrenim gören öğrencilerin SOY düzeylerinin karşılaştırılması amaçlanan bir eğitim müdahalesi çalışmasıdır. Araştırmanın evrenini Van YYÜ Eczacılık Fakültesi 1. ve 5. Sınıf ile Eğitim Fakültesi OÖÖB 1. ve 4.sınıftaki toplam 256 öğrenci oluşturdu. Yetersiz SOY prevalansı %27,2, hata payı %3, güven aralığı %95 alındığında örneklem büyüklüğü 196 olarak hesaplandı. Buna göre bölüm ve sınıflardan alınan öğrenci sayısı tabakalı örnekleme yöntemleri ile belirlendi. Literatür doğrultusunda hazırlanan 30 soruluk anket formu, Türkiye SOY Ölçeği-32 (TSOY-32), SOY Senaryo Ölçeği (SOY-SEN) ve SOY konulu eğitim materyalleri kullanıldı. Araştırma formları, araştırmacı gözleminde sınıflarda eğitim öncesi ve araştırmacı tarafından SOY konulu power-point sunu şeklinde eğitim verildikten 10 gün sonra aynı öğrenciler tarafından tekrar dolduruldu. Veriler SPSS ile analiz edildi. İstatistiksel analizde, ki-kare, Student t testi, Mann-Whitney U testi, testi yapıldı. Bağımlı gruplarda Wilcoxon Testi yapıldı. p<0,05 anlamlı kabul edildi. Etik Kurul onayı ve gerekli kurum izinleri alındı.

Bulgular: Katılımcıların %57,9’u kadın, %61,9’u OÖÖB’de ve yaş ortanca değeri 22 idi (min:18, max:40). %77,2’sinin en az bir hobisi varken, en sık hobi spor yapmaktı (%26,5). TSOY-32 ölçeği ortalama puanı 86,11±19,57 iken eczacılık fakültesinde 91,50±16,47 ve OÖÖB’de ise 82,79±20,62’dir. Hobisi olanların genel indeks puanları, hobisi olmayanlara göre anlamlı olarak daha yüksekti (p<0,001). İlaç kullanma alışkanlığı ile TSOY-32 genel indeks puanı karşılaştırıldığında, çevre tavsiyesi ile ilaç kullanma, internetten araştırarak ilaç kullanma, kendine iyi gelen ilacı başkasına tavsiye etme, evdeki ilaçların son kullanma tarihine dikkat etme ve ilaçlarını doktorun önerdiği miktarda kullanma maddeleri arasında anlamlı fark vardı (sırasıyla p<0,001, p<0,001, p<0,001, p=0,037).

Araştırma grubunun SOY-SEN ölçeği puan ortalaması 46,64±25,23’tür. Eczacılık öğrencilerinin SOY-SEN toplam puanı, OÖÖB öğrencilerine göre anlamlı olarak yüksekti, puan ortalamaları sırasıyla 55,16±25,21 ve 41,41±23,88’dir (p<0,001).

Her iki bölümün de TSOY-32 ve SOY-SEN ölçeğinin eğitim sonrası puanları, eğitim öncesi ölçek puanlarına göre anlamlı olarak daha yüksek bulundu (p<0,05). Sağlık eğitimi sonrası Eczacılık Bölümü ve OÖÖB öğrencilerinin yetersiz ve sorunlu-sınırlı SOY düzeyleri azalırken, yeterli ve mükemmel SOY düzeylerinde artış belirlendi.

Sonuç: Yapılan çalışmada eğitimin SOY düzeylerini olumlu yönde etkilediği görüldü. Üniversite eğitimi alan genç erişkinlerin SOY açısından düzenli olarak eğitilmesinin, yaşam boyu sağlığını doğru yönetmesinde etkili olacağı düşünülmektedir.

Anahtar kelimeler: Sağlık okur yazarlığı, Sağlık eğitimi, Türkiye sağlık okuryazarlığı ölçeği-32, Sağlık okuryazarlığı senaryo ölçeği