Last modified: 2019-09-29
Abstract
Giriş ve Amaç: DSÖ tarafından günlük iç ortam havası PM10 ve PM2.5 sınır değerleri 50 µg/m3 ve 25 µg/m3, CO2 için ise 1000ppm olarak bildirilmiştir. İç ortam hava kalitesi ile ilgili ülkemizde kirletici parametre standartları belirlenmemiştir. İç ortamlardaki hava kalitesinin kişiler üzerindeki etkileri hem iş performansının azalması hem de bazı rahatsızlıklar olarak ortaya çıkmaktadır. Özellikle çocuklarda vakitlerinin büyük bir bölümünü geçirdikleri okul iç ortam havasından etkilenimleri ve sonuçları konusunda hassasiyet göstermemiz önemlidir. Bu çalışmada bazı okullarda iç ortam hava kalitesini değerlendirmek ve bununla ilgili projelerde kullanmak için İç Ortam Hava Kalitesi İndeksi (İHKİ) geliştirmek amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: “Öğrencilerde Hasta Bina Sendromu Prevalansı İle İç Ortam Hava Kalitesinin Değerlendirilmesi: Kütahya Okul Örneği” isimli proje kapsamında 1-31 Ekim 2018 tarihleri arasında kırsal ve kentsel bölgeden seçilen 3 okulun 42 sınıf iç ortamında sıcaklık, nem, PM ve CO2 ölçümleri yapılmıştır. Ölçümlerde “Particles Plus 8306 Partikül Ölçüm Cihazı” ve “Testo 480 Çok Fonksiyonlu Ölçüm Cihazı” kullanılmıştır. Bu ölçümlerden PM2.5 ve PM10 ve CO2 değerleri bu çalışma kapsamında değerlendirilmiştir.
İHKİ; PM2.5, PM10 ve CO2 değerlerinin DSÖ kriterlerine (25 µg/m3, 50 µg/m3, 1000ppm) bölünüp aritmetik ortalaması alınarak hesaplandı. Sıcaklık ve nem ölçümleri normal değerler arasında olduğundan hesaplamaya katılmadı. İHKİ yükseldikçe İHK kötü olarak yorumlanmaktadır.
Ölçümsel verilerin değerlendirmesinde ortalama, ortanca ve standart sapma değerleri, ilişki için Spearman korelasyon analizi kullanıldı.
Bulgular: İHKİ ortalaması 4.85±1.63 (median:4.34- min:2.66-max:8.40) idi. İHKİ kentsel bölgede (5.18±1.53) yer alan okulda kırsal alana (4.42±1.70) göre daha kötü saptandı (Z:-2.26, p:0.024). Kırsal alanda yer alan okulların sınıf büyüklükleri 41.3±5.54m2 (min:36-max:49), sınıf mevcut ortalaması 14.6±4.63 (min:6-max:21), kentsel alanda yer okulun sınıf büyüklüğü 47,5 m2 ve mevcut 32.7±4.72 (min:27-max:40) saptandı. İHKİ ile sınıfların büyüklüğü (metrekaresi) arasında korelasyon bulunamazken (r:0,156 p:0,331), sınıf mevcudu arttıkça İHKİ’nin kötüleştiği (r:0,384 p:0,013) saptandı.
Sonuç ve Öneriler: Çalışmamızda iç ortam havasındaki PM ve CO2 değerleri kullanılarak İHKİ hesabı yapıldığından, farklı iç ortamlarda biyolojik ve kimyasal kirletici parametrelerin dahil edilerek hesaplama yapılmasının daha yararlı olacağı söylenebilir. Ayrıca İHKİ’nin normal popülasyon için oluşturulduğu, solunum sistemi bozuklukları ile alerjisi olan hassas gruplar için farklı yorumlanması gerektiği unutulmamalıdır. Bununla birlikte İHKİ ile bazı çevre sağlığı proje sonuçlarının değerlendirilmesinin kolaylaştırabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: iç ortam, hava kalitesi, indeks