Last modified: 2019-09-24
Abstract
Amaç
Sağlık okuryazarlığı(SOY), sağlıkla ilgili bilgilere erişerek, bu bilgileri anlama, uygulama yeteneğidir. Sağlık okuryazarlığı seviyesi yaş, cinsiyet, eğitim seviyesi gibi faktörlerden etkilenmektedir.
Tanımlayıcı, kesitsel nitelikteki çalışmanın amacı; Malatya ilinde görev yapan öğretmenlerin, sağlık okuryazarlığı düzeyinin ve ilişkili faktörlerin belirlenmesidir.
Metod
Malatya Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı okullarda çalışan toplam öğretmen sayısı 11.851'dir.Yeterli veya mükemmel sağlık okuryazarlık sıklığı % 35.4, hata payı %5 ve güven aralığı %95 alınarak yapılan hesaplamada minimum örneklem büyüklüğü 341 hesaplandı. Örneklem büyüklüğü araştırma grubunun her iki cinsiyeti temsil etmesi amacıyla (341x2) 682 olarak belirlendi. Anket uygulaması esnasında kayıplar olabileceği göz önünde bulundurularak 1000 kişiye ulaşılması hedeflendi. Çalışmaya katılacak öğretmenler basit rastgele yöntem ile belirlendi.
Çalışmada Sağlık-Sen Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması için Türkçe'ye çevrilen Avrupa Sağlık Okuryazarlığı Araştırma Anketi (HLS-EU-Q) kullanıldı. Ankette bulunan ölçeğe göre SOY düzeyi; Genel SOY indeksi, Sağlık Hizmeti SOY, Hastalıktan Korunma SOY ve Sağlığın Geliştirilmesi SOY alt indekslerine göre belirlenmektedir. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan 04.09.2018 tarihinde onay alınarak başlanan saha çalışmaları 3 ayda tamamlanmıştır. Hedeflenen 1000 kişiden %87,5’ine (n=875) ulaşılmıştır.
Araştırmada anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak belirlendi. İki grup karşılaştırılırken t testi, ikiden fazla grup karşılaştırılırken ANOVA testi, kategorik verilerin karşılaştırılmasında Ki-kare testi, değişkenler arasındaki ilişkinin tespiti amacıyla korelasyon analizi kullanıldı.Bulgular
Yaş ortalaması 37.69±7.95 (min.23 max.66) olan grubun %42.6’sı erkeklerden oluşmaktaydı. Grubun, Genel Sağlık Okuryazarlığı indeksi puan ortalaması 33.56±9.34, Sağlık Hizmetleri Sağlık Okuryazarlığı indeksi puan ortalaması 33.31±8.52, Hastalıklardan Korunma Sağlık Okuryazarlığı indeksi puan ortalaması 33.20±9.26 ve Sağlığı Geliştirilmesi Sağlık Okuryazarlığı indeksi puan ortalaması 33.56±9.34 olarak hesaplandı. Grubun %49.6’sı yetersiz veya sorunlu sağlık okuryazarlığı düzeyindeydi. Sağlık okuryazarlığı kategorileri arasında cinsiyete göre farklılık bulunmamaktaydı (p = 0.354).
Ekonomik durumlarını iyi olarak değerlendirenlerin %63.4’ü, zayıf değerlendirenlerin ise % 41.5’i yeterli veya mükemmel sağlık okuryazarlığı düzeyine sahipti (p <0.001). Günlük okunan gazete sayısı ile sağlık okuryazarlık kategorileri arasında ilişki bulunmamaktaydı (p = 0.688). Yaş ile Sağlığın Geliştirilmesi Sağlık Okuryazarlığı indeksi arasında negatif bir korelasyon (r = -0.088, p = 0.009) bulunurken, Genel, Sağlık Hizmeti ve Hastalıklardan Korunma Sağlık Okuryazarlığı indeksi ile yaş arasında herhangi bir ilişki bulunmamaktaydı.
Sonuç
Çalışma grubunun yaklaşık yarısının yetersiz ve sorunlu SOY olarak tespit edilmiş olması, eğitim düzeyi açısından topluma göre daha avantajlı olarak görünen öğretmenlerin, sağlık ile ilgili doğru bilgi ve uygulamalara ihtiyaç duyduğunun göstergesi olarak düşünülmelidir. Sağlık hizmet sunucuları tarafından, ulaşılması oldukça kolay olan öğretmenlerin, sağlık okuryazarlığı seviyelerinin yükseltilmesi gerekmektedir. Bunun için Sağlık ve Milli Eğitim yöneticileri tarafından çok sektörlü çalışmalar planlanmalıdır.
Anahtar Kelimeler; Öğretmen, sağlık, sağlık okuryazarlığı