Giriş ve Amaç: Sağlık çalışanları çeşitli risklerin olduğu, mevzuatta çok tehlikeli kabul edilen çalışma ortamında sağlık hizmeti vermektedir. Günümüzde sağlık sektöründe hizmet sunumundaki değişiklikler, sağlık çalışanlarını olumsuz etkilemekte, iş kazaları ve risklere maruzkalımı artırmaktadır. Buna karşın, 6331 sayılı yasa kapsamında iş kazalarının kayıtlarının tutulması ve bildirimi zorunlu olmasına karşın, sağlık çalışanlarında bildirilen iş kazası sayısı oldukça düşüktür. Hastanenin özellikli hizmet alanlarından yoğun bakımlar yüksek iş temposu ve artan iş yükü sebebiyle, iş kazası bildiriminin en çok aksadığı bölümlerdir. Bu çalışmanın amacı, yoğun bakımlarda çalışan hemşirelerde iş kazası sıklığı ve ilişkili faktörleri tespit etmektir.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipteki çalışmada örneklem seçilmemiş, hastanenin yoğun bakım ünitelerinde çalışmakta olan tüm hemşirelerden çalışmaya katılmayı kabul eden 226 hemşire ile gerçekleştirilmiştir (kapsayıcılık  %80,4). Hemşirelerin son bir yılda iş kazası geçirme durumları ile sosyo-demografik değişkenler, sağlık durumu ve alışkanlıkları ile çalışma koşullarına ilişkin değişkenler ki-kare testi ile analiz edilmiştir. Çalışmada iş yükü, Doetinchem Örgütsel Stres Anketi (VOS-D) isimli ölçeğin ‘aşırı iş yükü’ alt ölçeği ile değerlendirilmiştir. Likert tipi ölçekte puan artışı, iş yükünün arttığını göstermektedir. Grubun persantil değerlerine göre değerlendirme yapılmakta; çok düşük, düşük, orta, yüksek ve çok yüksek olarak kategorize edilmektedir. Araştırma öncesi etik kurul onayı alınmıştır.

Bulgular: Son bir yılda hemşirelerin %16,4’ü iş kazası geçirmiştir. İş kazaları arasında kesici delici alet yaralanmaları %10,6 ile ilk sırada, %2,2 ile düşme ikinci sırada ve %0,4 ile sekresyon sıçraması üçüncü sırada yer almaktadır.

Çalışma grubundaki hemşirelerin %86,3’ünün 36 yaşın altında, %52,2’sinin evli, %34,9’unun çocuk sahibi, %91,2’sinin lisans mezunu olduğu saptanmıştır. Hemşirelerin %27,9’unda kronik hastalık olduğu, %24,8’inin düzenli sigara içtiği ve %12,4’ünün her hafta alkol tükettiği belirlenmiştir. Çalışanların %71,7’si dâhili ve %28,3’ü cerrahi anabilim dallarının yoğun bakımlarında çalışmaktadır. Çalışma koşullarına bakıldığında, ortalama 7,5 yıldır çalıştıkları ve %41,6’sının çalışma yaşamının ilk beş yılında olduğu tespit edilmiştir. Hemşirelerin %30,5’i sadece gece vardiyasında ve %33,6’sı 185 saat ve üzerinde çalışmaktadır. Çalışanların son bir yılda sağlık sorunu nedeniyle işe devamsızlıkları ortalama 4,35 ± 3,13 gündür.

Hemşirelerin iş yükü, VOS-D ölçeğine göre orta düzeyde bulunmuştur. Sigara içen, cerrahi anabilim dallarında çalışan ve aşırı iş yükü puan ortalaması yüksek olan hemşirelerde son bir yılda iş kazası geçirme durumu istatistiksel olarak anlamlı derecede sık bulunmuştur.

Sonuç ve Öneriler: İş kazaları, iş yükünün fazla olduğu cerrahi anabilim dallarının yoğun bakımlarında daha fazla görülmektedir. İş kazaları, iş yükünün nedeni olabileceği gibi, fazla iş yükünün çalışan üzerinde bir sonucu da olabileceği unutulmamalıdır.

Anahtar Sözcükler: İş kazası; Hemşire; Yoğun bakım; VOS-D