Amaç: Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin yaşantısal kaçınma durumlarının ve ilişkili bazı faktörlerin belirlenmesidir.

Gereç ve Yöntem: Araştırma kesitsel tipte epidemiyolojik bir araştırmadır ve Burdur merkezde bulunan ve dört yıllık eğitim veren 7 fakülte ve 1 yüksekokulda yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi’nin Burdur merkezde bulunan dört yıllık programlarında öğrenim gören tüm öğrenciler oluşturmuştur. Araştırmada nüfusa ağırlıklı küme örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneklem seçimi için GPower bilgisayar programı kullanılmıştır. Etki büyüklüğü d=0,1; güç 0,95, tip 1 hata (α) 0,01 ve t test ve correlation: point bisserial model kullanılarak toplam örneklem büyüklüğü 1290 kişi hesaplanmıştır. Araştırmada nüfusa ağırlıklı küme örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada küme hacmi 10 olarak alınmıştır. Buna göre araştırmaya alınacak küme sayısı 129 (1290/10=129) olarak hesaplanmıştır. Kümelerin alınacağı fakülteler ve yüksekokul nüfusa ağırlıklı sistematik yöntemle tespit edilmiştir. Araştırma verileri, 1 Mart-31 Haziran 2019 tarihleri arasında 7 fakülte ve 1 yüksekokulda eğitimlerine devam eden öğrencilerden toplanmıştır. Araştırmada, kişisel bilgi formu, Çok Boyutlu Yaşantısal Kaçınma Ölçeği (ÇBYKÖ) ve Psikolojik Yoğun Stres Ölçeği’ni (PYSÖ) içeren anket, veri toplama aracı kullanılmıştır. ÇBYKÖ davranışsal kaçınma, sıkıntıdan hoşlanmama, erteleme, dikkat dağıtma/bastırma, baskılama/inkar ve sıkıntıya katlanma olarak altı alt boyuttan ve 30 maddeden oluşmaktadır; sadece alt boyutların puanları hesaplanmaktadır. PYSÖ 9 maddeden oluşmaktadır ve ölçek toplam puanı üzerinden yorum yapılmaktadır. Verilerin analizinde SPSS 21 kullanılmıştır. Araştırma için etik kurul izni Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Etik Kurul Biriminden alımıştır.

Bulgular: Araştırmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması 21,60±4,61 (en az=18,00; en fazla=78,00) ve %63,00’ü kadındır. ÇBYKÖ alt boyut ortalama puanları incelendiğinde davranışsal kaçınma 22,81±6,73; sıkıntıdan hoşlanmama 21,31±6,96; erteleme 19,86±5,97; dikkat dağıtma 24,41±7,20; baskılama 18,04±6,88 ve sıkıntıya katlanma 25,06±6,78 olarak bulunmuştur. ÇBYKÖ alt boyutları ile PYSÖ arasındaki ilişki incelendiğinde davranışsal kaçınma (p<0,001, r=0,10), sıkıntıdan hoşlanmama (p<0,001, r=0,25), erteleme (p<0,001, r=0,14), dikkat dağıtma (p<0,001, r=0,09), baskılama (p<0,001, r=0,13) alt boyutları arasında pozitif yönde zayıf ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre ÇBYKÖ alt boyutları davranışsal kaçınma (kız öğrenci=23,57, erkek öğrenci=21,51; p<0,001), sıkıntıdan hoşlanmama (kız öğrenci=21,76, erkek öğrenci=20,53; p<0,001), dikkat dağıtma (kız öğrenci=25,31, erkek öğrenci=22,87; p<0,001), sıkıntıya katlanma (kız öğrenci=25,45, erkek öğrenci=24,41; p<0,001), puanları istatistiksel olarak anlamlı bir biçimde yüksek çıkmıştır. Ailesiyle birlikte ilçede yaşayan öğrencilerin (25,17), ailesiyle birlikte il merkezinde (23,95) yaşayan öğrencilerden ÇBYKÖ alt boyutu dikkat dağıtma puanları istatistiksel olarak anlamlı biçimde yüksek çıkmıştır (p=0,02) .

Sonuç: Araştırmaya katılan öğrencilerin yaşantısal kaçınma durumları arasında en fazla dikkat dağıtma ve sıkıntıya katlanma düzeyleri yüksektir. Öğrencilerin stres düzeyi, cinsiyeti ve aileleriyle birlikte yaşadıkları yer yaşantısal kaçınma ile ilişkilidir.

Anahtar Kelimeler: Yaşantısal kaçınma, stres, üniversite öğrencisi.