Giriş ve Amaç

Su, insan metabolizmasının ve içinde yaşadığı ekosistemin en yaşamsal, yeri doldurulamaz ve ihtiyacın hiç bitmeyeceği unsurlarındandır. Dünya Sağlık Örgütü 2025 yılında dünya nüfusunun yarısının su stresi yaşayan bölgelerde olacağını belirtmektedir.

Bu çalışmada bir üniversitenin sağlık bilimleri enstitüsünde lisansüstü eğitim alan öğrencilerin su kullanımı konusundaki tutum ve davranışları ile ilişkili faktörleri belirlemek amaçlandı.

Gereç ve Yöntem

Kesitsel tipteki çalışma, Ocak-Mayıs 2019 tarihleri arasında, Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü lisansüstü öğrencilerinde yapıldı. Çalışmanın evrenini 339 kişi oluşturmaktadır. Örneklem seçilmemiş olup eğitim aldıkları birimlerde derslere devam eden 167 kişiye ulaşıldı. Anket formu öğrencilerin kendileri tarafından dolduruldu.

Anket formu; sosyodemografik özellikler ve su kullanımı hakkında 29 soruluk anket ile Fevzioğlu ve arkadaşlarının geliştirdiği iki ölçekten oluşmaktaydı. Ölçekler 5'li likert tipindedir. “Su kullanımı tutum ölçeği” 12 madde olup en düşük 12, en yüksek 60 puan alınabilmektedir. “Su kullanımı davranış ölçeği” 13 maddeden oluşup alınabilecek en düşük puan 13, en yüksek puan 65’tir. Ölçekten alınan puan arttıkça su kullanımı tutum ve davranışı iyileşmektedir.

Çalışmanın bağımlı değişkenleri su kullanımı tutumu ve davranışı, bağımsız değişkenleri sosyodemografik veriler ve günlük su tüketimlerine dair tercihleridir.

Çalışma için Mersin Üniversitesi Klinik Olmayan Araştırmalar Etik Kurul’undan izin alındı.

Verilerin özetlenmesinde yüzde, ortalama±standart sapma, minimum-maksimum değerler, analizinde Student T testi, ANOVA varyans analizi, Pearsonkorelasyon testi kullanıldı. p< 0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.

Bulgular

Çalışmaya katılan 167 kişinin 122’si (%73.1) kadındı. Yaş ortalaması 29.08±4.8’dir. Katılımcıların 92’si (%55.1) yüksek lisans, 71’i (%42.5) doktora programına kayıtlıydı. Katılımcıların 110’u (%67.1) çalışmakta ve 104’ü (%62.3) ekonomik sıkıntı çekmekteydi.

Katılımcıların 96’sı (%57.8) şehir şebeke suyunun kullanmak için, 41’i (%24.7) içmek ve kullanmak için uygun olduğunu düşünüyordu. Katılımcılardan 69’u (%41.3) içmek, 95’i (%56.9) yemek yapmak, 151’i (%90.4) diş fırçalamak, 156’sı (%93.4) banyo yapmak-çamaşır yıkamak için şehir şebekesuyunu kullanıyordu.

Katılımcılar su kullanım tutum ölçeğinden ortalama 51.8±5.4 (min=36, max=60), davranış ölçeğinden 42.5±9.8 (min=13, max=65) puan aldı.

Katılımcıların yaşı ve evde yaşayan kişi sayısı arttıkça davranış ölçeğinden aldıkları puan artmaktaydı (sırasıyla p=0.001, p= 0.008). Çocuğu olanların davranış ölçeğinden aldıkları puan, olmayanlardan daha yüksekti (p=0.016). Doktorların davranış ölçeğinden aldıkları puanlar eczacı, hemşire, ebe, biyolog ve diğer meslek gruplarından daha düşüktü (p=0.014).Tutum ölçeğinden alınan puan arttıkça davranış ölçeğinden alınan puan da artıyordu (p<0.01).Su kullanımı tutum ölçeğiyle katılımcıların özellikleri arasında ilişki saptanmadı.

Sonuç ve Öneriler:Çalışmada lisansüstü öğrencilerden derslere devam edenlere ulaşılabilmiş olup araştırma sonuçları bu kişilerle sınırlı olarak değerlendirilebilir. Katılımcıların şehir şebekesuyunu içme sıklığı, yemek yapmak,diş fırçalamak,banyo yapmak ve çamaşır yıkamak için kullanma sıklığından daha düşüktü.Katılımcıların su kullanımı tutumu, davranışına göre daha iyiydi. Genç yaş grubunda,hane nüfusu az olanlarda, çocuğu olmayanlarda ve doktorlarda su kullanım davranışlarının iyileştirilmesi gerekmektedir.

Anahtar kelimeler:Su tüketimi, lisansüstü eğitim, tüketici tercihi