Giriş ve Amaç: Vücut sağlığının parçası olan ağız-diş sağlığı korunmadığında birçok hastalığı beraberinde getirmektedir. Türkiye Ağız-Diş Sağlığı Profili araştırmasına göre 5 yaşındaki çocuklarda çürük prevalansı %69,8 olup, Ülkemizde ağız ve diş sağlığı durumunun istenilen seviyede olmadığı görülmektedir. Yapılacak taramalarla çocuklardaki ağız-diş sağlığı durumunun ve risk faktörlerinin takip edilmesi, erken dönemde alınabilecek önlemler açısından gereklidir. Bu çalışmada, Sağlık Bakanlığı’nın Koruyucu Ağız ve Diş Sağlığı Programı Muayene Takip Formunda yer alan verilerden faydalanarak Kayseri’de 1. sınıf öğrencilerin ağız ve diş sağlığı durumlarını ve etkileyen faktörlerin değerlendirmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Çalışma, öğrenci tarama formlarının değerlendirilmesiyle yapılan tanımlayıcı bir araştırma olup, evrenini Kayseri’de 2017-2018 Eğitim ve Öğretim Döneminde 1. sınıfta öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır (23.019 kişi), taraması yapılan ve muayene verileri mevcut olan 13.836 öğrencinin tümü çalışmaya dahil edilmiştir. Formlar 2 bölümden oluşmaktır; ilk bölümde öğrenci velilerinin doldurması gereken ve öğrencilerin kişisel özellikleri, diş sağlığına yönelik tutum ve davranışlarıyla ilgili bilgiler bulunmaktadır. İkinci bölüm ise yapılan muayeneleri içermektedir. İlçelere göre yapılan analizde taranan 13.836 öğrencinin tümü değerlendirmeye alınmıştır. Diğer karşılaştırmalarda veli tarafından doldurulması gereken bilgileri eksik olan öğrenciler hariç tutulmuştur. Bu şekilde 6588 ile 8144 arasında öğrencinin tarama formları, dosya tarama yöntemiyle değerlendirilmiştir.

Araştırma için Kayseri İl Sağlık Müdürlüğü’nden ve Erciyes Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik onay alınmıştır.

Elde edilen nicel veriler ortalama ve standart sapmayla, nitel veriler sayı ve yüzdeyle gösterilmiş, kişisel özellik ve alışkanlıkları dmft indeksiyle karşılaştırmak için bağımsız örneklerde t testi, Tek Yönlü ANOVA, Post-hoc Tukey testleri kullanılmıştır. İstatistiksel analizlerde p<0.05 değeri anlamlı kabul edilmiştir.

Bulgular: Değerlendirilen öğrencilerde tedavi edilmemiş çürüklü öğrenci yüzdesi %69.6 bulunmuştur. Öğrencilerin ortalama süt dişi çürük sayısı 2.97 ± 3.09, ortalama çürüğe bağlı süt dişi kayıp sayısı 0.26 ± 0.78, ortalama süt dişi dolgu sayısı 0.34 ± 1.15 ve dmft indeksi 3.58 ± 3.32 olarak bulunmuş olup tüm değerler merkezi ilçelerin dışında oturanlarda daha yüksektir (p<0.05). dmft indeksi erkeklerde, veli eğitim durumu ortaokul ve altı olanlarda, kendine ait diş fırçası olmayanlarda, dişlerini fırçalamayanlarda, diş eti kanaması olanlarda, ortodontik tedavi görenlerde, en son diş hekimine gitme sebebi ağrı veya yakınma ve tedavi veya tedavi takibi olanlarda istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha yüksek bulunmuştur (p<0,05); ara yüz fırçası/diş ipi kullanımıyla dmft indeksi arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır.

Sonuç ve Öneriler: Tarama verilerinin sonuçları çürük sıklığı ve diğer ağız diş sağlığı göstergeleri açısından Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen hedeflerin çok gerisinde olduğumuzu göstermektedir. Koruyucu ağız ve diş sağlığına yönelik çalışmalar özellikle şehir merkezine uzak ilçelerde ve eğitim düzeyi düşük ailelerde yoğunlaştırılmalı ve diş fırçalama alışkanlığı konusunda eğitimler verilerek, düzenli diş hekimi kontrolüne gitmeleri sağlanmalıdır.