Amaç: Acil servisler, kaza, travma veya yaşamı tehdit eden hastalıklara yönelik acil tıbbi müdahalenin yapıldığı hizmet birimleridir. Acil olmayan hastaların acil servislere başvurması, yaşamını kaybetme riski olan hastalara etkin müdahale olanağının azalmasına, gereksiz hizmet kullanımına, maliyet ve iş yükü artışına neden olmaktadır. Karabük Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne yapılan acil servis başvurularının 2000-2017 yılları arasındaki eğiliminin ve 2017 yılı için tanımlayıcı özelliklerinin incelenmesi amaçlandı.

Yöntem: Tanımlayıcı çalışma, hastane kayıtlarına dayalı olarak gerçekleştirildi. Karabük Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 2013 yılına kadar devlet hastanesi olarak hizmet vermiş, 2013‘de eğitim ve araştırma hastanesine dönüşmüştür. Çalışmada 2000-2017 yılları arasında hastaneye acil muayene amacıyla yapılan başvurular incelenmiş olup (n= 3020944), enjeksiyon ve pansuman amaçlı başvurular (n= 225221) kapsam dışında bırakılmıştır.

2000-2017 yılları arası başvuru sayılarındaki değişim: Yıllara göre başvuru sayılarının eğilimini ve eğilimdeki değişimleri belirlemek için Joinpoint Regresyon Programı kullanıldı. Joinpoint analizinde, anlamlı (p<0.05) eğilimi temsil eden noktalarının sayısı ve yeri tanımlandı ve yıllık yüzde değişimler (YYD) elde edildi. Ayrıca 2000-2017 yılları arasındaki ortalama yıllık yüzde değişim (OYYD) hesaplandı.

2017 yılı başvurularının özellikleri: Başvuruların cinsiyete, yaş gruplarına, triyaj kodlarına ve ICD-10 hastalık gruplarına göre dağılımı incelendi.

Çalışmanın gerçekleştirilebilmesi için Karabük Üniversitesi’nden etik onay (No: 4/31), Karabük Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nden araştırma izni alındı.

Bulgular

Hastaneye 2000-2017 yılları arasında acil sağlık hizmeti almak üzere 3020944 başvuru yapılmıştır.

2000-2017 yılları arası başvuru sayılarındaki değişim: Acil muayene için başvuru sayısı 2000 yılında 16418, 2005’de 60953, 2010’da 197436, 2015’de 287170, 2017’de 403589’dur. 2017 yılındaki başvuru sayısı, 2000 yılındaki başvuru sayısının 24.6 katıdır. Joinpoint regresyon analizinde başvuru sayılarının anlamlı olarak arttığı üç dönem ortaya çıkmıştır. Bu dönemler 1) 2000-2003 (YYD 13.2, p<0.05), 2) 2003-2008 (YYD 53.8, p<0.05) ve 3) 2012-2017 (YYD 14.1, p<0.05) dönemleridir. Başvuru sayısı 2008-2012 arasında azalma trendi göstermektedir ancak bu trend anlamlı değildir (YYD -1.6, p=0.08). On yedi yıllık dönemde başvuru sayılarının OYYD’i 20.1’dir (p<0.05).

2017 yılı başvurularının özellikleri: Hastaların %50,1’i erkek, %49,9’u kadındır. Hastaların yaş gruplarına göre dağılımı 0-14 yaş %19.1, 15-29 yaş %27.3, 30-44 yaş %19.7, 45-59 yaş %14.7, 60-74 yaş %11.6, 75 yaş ve üzeri %7.7 şeklindedir. Başvurular triyaj kodlarına göre kırmızı %0.4 (acil değerlendirme ve tedavi gereksinimi olan kritik hastalar), sarı %93.8 (daha az aciliyeti olan bekleyebilir hastalar), yeşil %5.8 (acil olmayan, ayaktan tetkik ve tedavi edilebilir hastalar) biçiminde dağılmaktadır. ICD-10 kod gruplarına göre tanıların dağılımı R00-R99 (semptomlar, belirtiler ve anormal klinik ve laboratuvar bulguları) %36.0, J00-J99 (solunum sistemi hastalıkları) %19.2, M00-M99 (kas iskelet sistemi ve bağ dokusu hastalıkları) %12.3, Z00-Z99 (sağlık servisleriyle temas ve sağlık durumunu etkileyen faktörler) %5.6, diğer tanılar %25.9 şeklindedir.

Sonuç: Çalışma, incelenen dönemde acil servis başvurularının önemli ölçüde arttığını göstermektedir. Acil servislerin amacına uygun olarak hizmet verebilmesi ve gerçek acil olmayan vakaların ayırt edilebilmesi için basamaklı sistem işletilmeli ve birinci basamak sağlık kuruluşlarının kapı tutuculuk işlevini yerine getirmesi sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler: Acil servis, hizmet kullanımı, başvuru sayısı, trend