TIP ÖĞRENCİLERİNİN TOPLUMSAL CİNSİYET ROLLERİYLE İLGİLİ TUTUMLARI: İKİ ÜNİVERSİTE KARŞILAŞTIRMASI

Giriş Ve Amaç

Geleceğin hekimleri olan Tıp Fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolleri konusunda tutumları; hekimlerin eşitlikçi rolleri benimseyerek sağlık hizmeti sunmalarında önemli olacaktır. Bu çalışma ile Türkiye’nin iki farklı coğrafi bölgesinde bulunan iki üniversitenin tıp fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolleri konusundaki tutumlarını karşılaştırmak ve ilişkili faktörlerini belirlemek amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem

Bu araştırma, kesitsel nitelikte olup, araştırmanın evrenini, ayrı illerdeki iki üniversitenin  tıp fakültesi 1, 3 ve 6. Sınıf öğrencisi olan 2080 kişi oluşturmuştur. Minimum örneklem büyüklüğü tip 1 hata payı %5, güven sınırı %95 alınarak, evreni bilinen çalışmalardaki örneklem büyüklüğü formülüne göre hesaplanmış ve sınıf alt gruplarına göre küme örnekleme ile desen etkisi 2 alındıktan sonra 648 olarak belirlenmiştir. Fakülteler öğrenci sayılarına göre ağırlıklandırılmıştır. Toplamda 687 kişiye ulaşılmıştır. Veriler Haziran – Temmuz 2019 tarihlerinde gözlem altında anket yoluyla toplanmıştır. Çalışmada, Zeyneloğlu ve arkadaşları tarafından geliştirilmiş, geçerlilik ve güvenilirliği yapılmış olan Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği ve 19 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Ölçekten alınan yüksek puan kişinin eşitlikçi tutuma, düşük puan ise geleneksel tutuma sahip olunduğunu gösterir. Bağımlı değişken ölçekten alınan puan, bağımsız değişkenler ise öğrencilerin sosyodemografik özellikleri ve ailenin çocuk yetiştirme tutumudur. İstatistiksel analizlerde tanımlayıcı verilerin yanı sıra, karşılaştırmalar için Mann-Whitney U ve Kruskal Wallis testleri kullanılmıştır. Çalışmanın yürütüldüğü üniversiteden Etik Kurul onayı alınmıştır.

Bulgular

Öğrencilerin yaş ortalaması 21,9(±2,59)’dir. Ölçekten alınan puan, iki farklı coğrafi bölgede bulunan üniversite öğrencilerinde farklı olup birinin ortanca değeri 161, diğerinin 150 olarak bulunmuş ve ölçek puanları arasında anlamlı fark saptanmıştır(p=0.001). Kadınların tutum ölçeğinden aldığı puan ortanca değeri 164 olup; erkeklerin 144 bulunmuştur (p=0.001). Cinsiyet değişkeni açısından her iki üniversitede ölçek puanına bakıldığında bir üniversitenin öğrencilerinde erkeklerin ortanca ölçek puanı 150, kadınların 167(p=0.001); diğer üniversitede erkeklerin ortanca ölçek puanı 133, kadınların 159 olarak bulunmuştur(p=0.001).  Ankara’da öğrencilerin kardeş sayısı arttıkça daha geleneksel tutum benimsedikleri saptanmıştır(0.001). Doğu ilinde kardeş sayısına göre ölçek puanında fark yoktur. Ankara’da anne ve babası kendi tanışıp evlenen öğrencilerin daha eşitlikçi tutuma sahip oldukları saptanırken(p=0.008) diğer ilde farklılık bulunmamıştır. Anne ve baba eğitim seviyesi arttıkça öğrencilerin ortanca ölçek puanları artmıştır. Öğrenciler ailelerinde en etkili kişinin  %25 oranında baba olduğunu , %17,6’sı anne olarak belirtmiştir. Öğrencilerin  %13,7 ‘si aile içi şiddet olduğunu belirtmiştir. İstatistiksel olarak anlamlı olmasa da ailelerinde şiddet olan öğrencilerin ortanca ölçek puanları daha yüksek bulunmuştur. İlgisiz anne tutumu olan öğrencilerin ortanca ölçek puanı 148 olup en düşük puan olarak bulunmuştur. Anne tutumu ile ölçek puanı arasında anlamlı ilişki bulunup, ilgisiz anne tutumunun cinsiyet rollerini olumsuz yönde etkilediği görülmüştür. (p=0,009).

Sonuç ve Öneriler

İki ayrı coğrafi bölgede bulunan öğrencilerin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları farklı bulunmuştur. İki üniversitede de kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre, daha eşitlikçi rol tutumunu benimsedikleri saptanmıştır. Kardeş sayısının fazla olması, daha geleneksel rolleri benimseme ile ilişkili olup,  baba eğitim durumu yanı sıra anne eğitimi ve tutumu da önemli bulunmuştur. Geleceğin hekimlerinin toplumsal cinsiyet eşitliğini benimsemeleri için bu çalışmada ilgili bulunan faktörleri de dikkate alacak şekilde mezuniyet öncesi eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği konularının yer alması, farkındalık yaratacak etkinliklerin desteklenmesi önerilir.

Anahtar sözcükler: toplumsal cinsiyet, tıp fakültesi öğrencileri, üniversite öğrencileri, cinsiyet rolleri, tutum

Dipnot: Yazarların hiçbirinin bu çalışma ile ilgisi olabilecek biçimde herhangi bir kurum ya da kuruluşla çıkar ilişkisi bulunmamaktadır.