GİRİŞ VE AMAÇ

Uyku bozuklukları çalışanların sağlığını etkileyen parametrelerden biridir. Uyku azlığı performansı azaltır, reaksiyon zamanını uzatır, ölümcül iş kazası riskini arttırır. Çalışmada bir akaryakıt şirketinde çalışan işçilerin gündüz uykululuk düzeyleri, uyku kaliteleri ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

GEREÇ VE YÖNTEM

04.10.2017 tarihinde Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Etik Kurulu'ndan alınan etik onayı takiben 1 Ocak-28 Şubat 2016’da gerçekleştirilen tanımlayıcı tipteki çalışmada bir akaryakıt firmasında iş sağlığı birimine başvuran ve çalışmaya katılmayı kabul eden 373 işçiye yüz yüze görüşme yöntemiyle anket uygulanmıştır. Anket formu, sosyo-demografik özellikler ve alışkanlıkları sorgulayan sorular ile Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ) ve Epworth Uykululuk Ölçeği’nden (EUÖ) oluşmaktadır. Tanımlayıcı bulgular sayı, yüzde, ortalama±standart sapma şeklinde sunulmuş, gruplar arası karşılaştırmalarda Ki-kare testi ve Student t testi kullanılmış, değişkenler arasındaki ilişki Pearson korelasyon analizi ile değerlendirilmiş, p<0,05 anlamlı kabul edilmiştir.

BULGULAR

Yaş ortalaması 38,01±7,0 olan katılımcıların 121’i (%32,4) kadın, 252’si (%67,6) erkektir. Katılımcıların %2,1’inde gündüz aşırı uykululuğu vardır ve %18,7’sinin uyku kalitesi kötüdür. Sigara kullanımı, düzenli spor yapma ve her gün çay-kahve tüketimi yönünden katılımcıların gündüz uykululuğu ve uyku kalitesi puanları arasında anlamlı fark saptanmamıştır. Katılımcıların gündüz uykululuk durumu yaşa, medeni duruma, Beden Kitle İndeksi’ne, kronik hastalık varlığına göre, uyku kalitesi yaşa, medeni duruma ve Beden Kitle İndeksine göre farklılık göstermemektedir.

Yüksek puanın olumsuz durumu gösterdiği gündüz uykululuğu ve uyku kalitesi ölçeklerinde kadınların gündüz uykululuğu ve uyku kalitesi puan ortalamaları erkeklerden anlamlı biçimde yüksektir (p:<0,001; p:0,003). Erkeklerin iyi uyku kalitesi sıklığı kadınlardan yüksektir (p:0,043). Kronik hastalığı olanlarda kötü uyku kalitesi fazladır (p:0,032). Gündüz uykululuğu ile uyku kalitesi puanları arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı ilişki saptanmıştır (r=0,352; p<0,001). Bu uyku kalitesi kötüleştikçe gündüz uykuluğunun arttığını göstermektedir. Yaş ile gündüz uykululuğu arasında negatif yönde düşük düzeyde anlamlı korelasyon saptanmıştır (r=-0,157; p=0,002).

SONUÇ VE ÖNERİLER

Bu çalışmada, uyku kalitesi düştükçe gündüz uykululuğunun arttığı saptanmıştır. Çalışanların uyku kaliteleri ve gündüz uykululuk durumunun izlenmesi, çalışanlara uyku kalitesini arttırmaya yönelik eğitimler verilmesi gündüz uykululuğu ve buna bağlı kazalar ve riskli davranışların önlenmesi açısından önemli katkı sağlayacaktır.

Anahtar kelimeler: Uyku Kalitesi, Gündüz Uykululuğu, İşçi Sağlığı, Akaryakıt Çalışanları