Giriş ve Amaç

Günümüzde şebeke suyu yanında yaygınlaşan şekilde paketlenmiş sular tüketilmektedir. İçme suyunun ulusal-uluslararası standartları vardır. Sağlıklı su tercihi için, sularının içeriği bilinmelidir. Bu çalışmada kaynak, mineralli ve şebeke sularının farklılıkları gösterilmiştir.

Gereç ve Yöntem

Tanımlayıcı tipteki araştırmada mayıs-eylül 2019’da veri toplanmıştır. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün 23.08.2019’da güncellediği izinli ambalajlı sular listesindeki ürünlerin internet sitelerine ulaşılarak bilgiler elde edilmiştir. Ayrıca marketlerde satılan suların etiketleri incelenmiştir. 363 üründen 25’i maden suyu olup çalışmadan çıkarılmıştır. Ankara için www.aski.gov.tr adresindeki 25 ilçenin, İstanbul için www.iski.gov.tr adresindeki 6 bölgenin ve İzmir için www.izsu.gov.tr adresindeki 40 merkez bölge ve 18 ilçenin 2019 yaz-kış analiz sonuçları kullanılmıştır. Üç ilin 196 analizi araştırmaya dâhil edilmiştir. Etik kurul izni alınmamıştır.

İstatiksel analiz R 3.5.1. ile yapılmıştır. Tanımlayıcı değerler sayı, yüzde, ortalama±s.sapma, ortanca olarak belirtilmiştir. Kategorik değişkenler ki-kare testleriyle, sürekli değişkenler, normal dağılmadıklarından nonparametrik testlerle karşılaştırılmıştır. Anlamlılık p<0,05 kabul edilmiştir.

Bulgular

Listedeki 338 ürünün %72,2’si kaynak, %17,5’i mineralli, %10,3’ü içme suyudur. %45,9’u Marmara’da, %23,1’i İstanbul’da paketlenmektedir.

Sodyum; mineralli sularda (21,81±30,04, ortanca=6,55 mg/L), kaynak sularından (6,76±14,43, ortanca=3,21 mg/L) anlamlı yüksektir. Diğer parametreler açısından fark yoktur. Alüminyum, klorür-florür, sülfat, kalsiyum-magnezyum, sodyum-potasyum, demir-mangan, nitrat, iletkenlik-sertlik, kurşun-bakır, arsenik şebekelerde kaynak sularından yüksektir. Kaynak sularında; klorür 4,00±6,62 (ortanca=2,03), sülfat 6,22±7,80 (ortanca=4,03), sodyum 6,76±14,43 (ortanca=3,21) mg/l’dir. Alüminyum 9,27±14,56 (ortanca=1,14), demir 8,86±20,14 (ortanca=0,00), mangan 1,17±2,37 (ortanca=0,00), arsenik 0,78±1,98 (ortanca=0,00) µg/L’dir. Şebeke sularında; klorür 31,73±17,73 (ortanca=27,74), sülfat 60,55±54,02 (ortanca=39,79), sodyum 22,07±16,39 (ortanca=14,90) mg/L’dir. Alüminyum 24,49±29,45 (ortanca=10,00), demir 33,23±30,78 (ortanca=21,21), mangan 4,25±4,69 (ortanca=3,00), arsenik 2,08±1,42 (ortanca=2,50) µg/L’dir. Ph, oksitlenebilirlik kaynak sularında yüksektir. Çözülmüş madde, krom, bromat, cıva açısından fark yoktur.

Ankara’da; alüminyum 41,73±33,94 (ortanca=23,00), demir 22,57±25,78 (ortanca=16,00) µg/L’dir. İletkenlik 53,07±26,92 (ortanca=49,75) µs/cm’dir. İstanbul’da; alüminyum 46,27±28,11 (ortanca=40,00), demir 24,50±29,88 (ortanca=7,50), mangan 5,87±4,90 (ortanca=4,00), arsenik 0,38±0,10 (ortanca=0,35), bakır 1,33±0,59 (ortanca=1,00) µg/L’dir. Nitrat 2,99±2,30 (ortanca=2,70) mg/l’dir. Sertlik 15,08±2,63 (ortanca=14,50) fr’dir. İzmir’de; alüminyum 7,73±13,20 (ortanca=5,66), demir 37,29±31,49 (ortanca=30,58), mangan 0,80±0,77 (ortanca=1,11), arsenik 2,93±2,00 (ortanca=2,82), bakır 4,22±2,58 (ortanca=3,39) µg/L’dir. Nitrat 16,36±7,25 (ortanca=15,48) mg/L’dir. İletkenlik 600,77±237,70 (ortanca=554,00) µs/cm’dir. Sertlik 27,89±8,83 (ortanca=27,00) fr’dir. İzmir’de alüminyum düşükken, demir yüksektir. İletkenlik İzmir’de Ankara’ya göre anlamlı fazladır. İstanbul’da, İzmir’e göre klorür ve mangan yüksekken; nitrat, sertlik, krom, arsenik, bakır düşüktür. Ph, florür, sülfat, sodyum, kurşun açısından iller arasında fark yoktur.

Kaynak sularının %6,8’inde, mineralli suların %18,2’sinde koloniye rastlanırken, paketlenmiş içme ve şebeke sularında koloniye rastlanmamıştır.

Sonuç ve Öneriler

Standartlara uysa da şebeke sularında alüminyum, klorür, florür, sülfat, demir, nitrat, kurşun, arsenik, bakır ve suyun sertliği ambalajlı sulara göre anlamlı yüksektir. Şebekeler ağır metallerden arındırılmalı, sağlıklı hatlarla konut-işyerlerine ulaştırılmalıdır.

Anahtar Kelimeler: kaynak suyu, mineralli su, şebeke suyu, su analizi