Giriş ve Amaç

Nomofobi tablet, cep telefonu, bilgisayar gibi sanal haberleşmenin yapıldığı akıllı cihazların yoksunluğundan kaynaklanan, endişe ve huzursuz olma durumu ile ortaya çıkan teknoloji çağının bir hastalığı olarak günümüzde sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Bu araştırmanın amacı lise öğrencilerinin nomofobi düzeylerinin algılanan sosyal destekle ilişkisini belirlemektir.

Gereç ve Yöntem

Kesitsel olarak planlanan çalışmada araştırmanın evrenini, Eskişehir Eti Sosyal Bilimler Lisesinde 2018-2019 eğitim öğretim ikinci yarıyılda kayıtlı olan 532 öğrenci, örneklemini ise ilgili lisede öğrenim gören 152 öğrenci oluşturmaktadır. Minimum örneklem sayısı G*Power 3.1.9 programı ile hesaplanmıştır. Buna göre %95 istatistiksel güç ve 0,05 hata payı için çalışmaya dâhil edilmesi gereken örneklem sayısı toplam 138 olarak hesaplanmıştır. Kayıp verileri önlemek amacı ile örneklemin %10’u hesaplanarak bu sayı örnekleme dahil edilmiş ve örneklem sayısı 152 olarak belirlenmiştir. Örnekleme alınacak öğrenciler tabakalı rastgele örnekleme yöntemi (Tabaka ölçütü: Eğitim gördüğü sınıf) belirlenmiştir. Çalışmaya 12. sınıflar Lisans Yerleştirme Sınavına hazırlandıkları için dahil edilmemişlerdir. Çalışmada öğrencilerin akıllı telefon bağımlılıklarını ölçmek için Yıldırım ve ark. (2016) tarafından Türkçe uyarlaması yapılan Nomofobi Ölçeği ile Eker ve ark. (1995) tarafından Türkçe uyarlaması yapılan Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği kullanılmıştır.  Çalışma için Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulundan gerekli izinler alınmıştır. Verilerin analizlerinde bağımsız iki örneklem t testi  ve ANOVA testi kullanılmıştır. Farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için post hoc testinden yararlanılmıştır. Ayrıca iki ölçek arasında korelasyon analizinden faydalanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık değeri olarak p<0.05 kabul edildi.

Bulgular

Araştırmaya katılan öğrencilerin 114’ü kız (%74.5) 38’i erkek (%24.8)’tir. Katılımcıların yaş ortalamaları 16.14±1.13; annelerin %55.6’ sı babaların %73.2’si lise ve üzeri eğitimlidir. Günlük telefon kullanım süre ortalaması 4.21 ±1.90’dır. Kullanım amaçlarına göre akıllı telefonu sosyal medya için kullananlar %69.7, mesajlaşmak için %43.4, konuşmak için %17.1, oyun oynamak ve mobil uygulamalar %11.8, fotoğraf çekmek için % %11.2’ dir. Kadın öğrencilerde, günlük akıllı telefonunu tahmini 49 kez ve üzeri kontrol edenlerde, uyumadan önce kontrol edenlerde,  şarj cihazını yanında taşıyanlarda nomofobi toplam puanları daha yüksek bulunmuştur ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlıdır(p<0.05). Öğrencilerin algıladıkları sosyal destek puan ortalamaları 61.7±14.5 olup, nomofobik durumları ile algıladıkları sosyal destek arasında negatif yönlü düşük bir ilişki vardır fakat bu ilişki istatistiksel olarak anlamlı değildir.

Sonuç ve Öneriler

Araştırma sonuçlarına göre öğrencilerin nomofobilerinin orta düzeyde olduğu bulunmuştur. Problemli akıllı telefon kullanımı toplumun her kesiminde olduğu gibi öğrencilerin hayatlarında da dikkat çeken bir düzeye ulaşmıştır. Toplum içerisinde giderek artan bir sıklıkla görülen problemli akıllı telefon kullanımı ile ilgili ailelerin ve öğretmenlerin farkındalıklarının arttırılması sağlanabilir. Bu bağlamda öğrencilerin nomofobi düzeylerinin azaltılmasına yönelik olarak okullarda etkinlikler ve eğitimler düzenlenebilir, ulusal medya aracılığıyla duyurulacak kamu spotları hazırlanabilir. 

Anahtar Kelimeler: Nomofobi, akıllı telefon, lise öğrencisi, sosyal destek