Giriş ve Amaç:

Engellilik kavramı, Birleşmiş Milletler tarafından “Diğer bireylerle eşit koşullar altında topluma tam ve etkin bir şekilde katılımlarının önünde engel bulunan uzun süreli fiziksel, zihinsel, düşünsel ya da algısal bozukluğu bulunan kişiler” şeklinde tanımlanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Bankası’nın 2011 yılında ortaklaşa yayımladığı rapora göre dünya nüfusunun %15,6’sı veya bir milyardan fazla insan en az bir engellilik ile yaşamak durumundadır. Ülkemizde ise en az bir engeli olan nüfus 4.876.000 kişidir. Bu çalışmanın amacı 2007-2018 yılları arasında düzenlenen son on Ulusal Halk Sağlığı Kongre (UHSK) kitaplarında yayınlanan engellilikle ilgili bildirilerin değerlendirilmesidir.

Gereç ve Yöntem:

Tanımlayıcı nitelikteki bu araştırmanın verileri 2007-2018 yılında düzenlenen son on yılın UHSK kitaplarından elde edilmiş, kitaplara ulaşım Halk Sağlığı Uzmanları Derneği ve Halk Sağlığı Okulu E-Kütüphane web sitelerinden sağlanmıştır. Tüm bildiriler arasından engellilikle ilgili çeşitli konuların işlendiği 67 bildiri çalışmaya dahil edilmiş; bildirinin sunulduğu kongre ve yıl, bildirinin konusu, sunum şekli ve yapıldığı yıl, yazar sayısı, evren ve örneklem büyüklüğü, örneklem seçim yöntemi, kimlerde yapıldığı, gönderildiği ve yapıldığı il, araştırmanın türü açısından incelenmiştir.  Verilerin analizi SPSS 24.0 programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir.

Bulgular:

UHSK kitaplarında 2007-2018 yılları arasında yayımlanan 4601 bildiri içinden engelliliğin işlendiği 67 (%1,45) bildiri değerlendirmeye alındı. Bildirilerin 59’u (%88,1) poster, 8’i (%11,9) sözlü bildiri şeklinde idi. En fazla bildiri yayımlanan yıllar 2013 (n=10) ve 2016 (n=10) ,en az yayımlanan yıllar ise 2017 (n=4) ve 2018 (n=4)  yılları idi. Araştırmaların %50,7’si tanımlayıcı %35,8’i kesitsel nitelikteydi. Bildiriler konularına göre değerlendirildiğinde %26,9 ‘u engelli çocuklu ailelerin yaşadıkları sorunları , %19,4’ü sıklık araştırması olarak, %13,4’ü engellilere yönelik tutumu incelemişlerdi. En fazla işlenen bu konuları engelli çocuklarda beslenme (%7,5), engellilere yönelik düzenlemelerin değerlendirilmesi (%6) takip etmekteydi. Araştırmalar en çok 2011 (%17,9) yılında yapılmıştı. Bildiriler en sık 2 (%29,9)  yazarlı idi. Çoğunlukla tüm evrene (%68,7)   ulaşmak hedeflenmiş, örnek seçilenlerde en çok basit rastgele örnekleme (%6)  tercih edilmiştir. Çalışmaların %29,9’u engelli çocuğa sahip olan aileler ve %25’i engelli bireyler üzerinde yapılmıştır. Bildirilerin gönderildiği iller çok çeşitli olmakla beraber başı çeken il Ankara (%7)’dır.

Sonuç ve Öneriler:

Son on yılda kongrelerde engellilikle ilgili bildiri sayısı sınırlı sayıdadır ve giderek azalmaktadır. Araştırmalar en fazla tanımlayıcı nitelikte yapılmış olup müdahale çalışmalarına gereksinim duyulmaktadır. En fazla işlenen konu ailelerin yaşadıkları güçlüklerdir. Toplumsal açıdan önemli olan bu konuya daha fazla eğilim olması toplum sağlığına katkı sağlayacaktır.

Anahtar kelimeler: Halk sağlığı kongreleri, bildiri, engellilik