Amaç: Ülkemizde 2400 den fazla özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde 24 000’i aşkın öğretmen 400 000 engelliye hizmet vermektedir. Engelli çocuklarla daha fazla yakın çalışan özel eğitim öğretmenlerin diğer öğretmenlerle kıyasla tükenmişliğe daha fazla yatkınlık göstermektedirler. Bu çalışmanın amacı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde (ÖERM) çalışanların (öğretmen, fizyoterapist, psikolojik danışmanlık ve rehberlik uzmanı, psikolog, uzman öğretici) demografik ve mesleki özelliklerine göre tükenmişlik düzeylerini incelemektir.

Gereç ve yöntem: Araştırma, kesitsel tanımlayıcıdır. Haziran – Eylül 2018 tarihlerinde yürütülmüştür. Diyarbakır ili Kayapınar İlçesi’ndeki, 42 ÖERM’de görev yapmakta olan tüm bireyler (410 kişi) araştırmanın evrenini oluşturmuştur. Tüm bireylere ulaşmak hedeflenmiş ancak çalışma 351 kişi (%85,6) tamamlanmıştır. Sosyo-demografik, mesleki bilgi ve çalışma ortamına ilişkin bilgi içeren ve araştırmacı tarafından hazırlanmış kişisel bilgi formu ile Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) formu yüz yüze anket yoluyla uygulanmıştır. Çalışmaya katılmayı kabul edenlerden gönüllü onam formu ve Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan onay, İl Milli Eğitim Müdürlüğünden gerekli izin alındı. Araştırma kapsamında toplanan veriler spss programı aracılığı ile değerlendirildi. İstatistiksel olarak T testi, ANOVA post-hocTukey kullanıldı.

Bağımlı değişkenler: MTÖ alt bileşenlerinin [duygusal tükenme (DT), duyarsızlaşma (D), kişisel başarı (KB)] puan ortalamaları. Bağımsız değişkenler:  Cinsiyet, yaş, medeni durumu,  çalışma yılı, öğrenim durumu, kurumdaki görevi, haftalık ortalama ders saati, çalışmayı isteyerek seçme durumu, ailelerinin aşırı beklenti durumu, iş arkadaşlarından destek görme durumu, üstlerinden takdir görme durumu, ücretten memnuniyet durumlarıdır.

Bulgular: Katılımcıların %52.4’ü kadın, %67.2’i bekâr, %64.4’ü 30 yaşın altında ve yaş ortalaması 29.9±7.9 idi. %95.2’si lisans mezunu, %52.4’ü öğretmen, %24.2’si fizyoterapist ve %23.4’ünü diğer çalışanlardı. Duygusal tükenme puan ortalaması 13.8±7.0, duyarsızlaşma puan ortalaması 3.8±3.1 ve kişisel başarı puan ortalaması 8.9±4.1’dür. Araştırmada özel eğitimde çalışmayı kendi isteğiyle seçme, iş arkadaşlarından destek görmek, üstlerinden takdir görmek, mesleğindeki verim düzeyi, engelli bireylerin ailelerinin aşırı beklentileri gibi faktörlerin tükenmişlik düzeyini etkilediği bulunmuştur (p <.05).

Sonuç: (ÖERM) çalışanlarında orta düzeyde duygusal tükenme, düşük düzeyde duyarsızlaşma ve düşük düzeyde kişisel başarısızlık olduğu saptanmıştır. Özel eğitimde kendi isteğiyle çalışmayanlar, ailelerin aşırı beklenti içinde olduğunu ve mesleğinde verimsiz olduğunu düşünenler daha çok tükenmişlik yaşarken; iş arkadaşlarından destek görenlerle, üstlerinden takdir görenler daha az tükenmişlik yaşamıştır.

Anahtar Sözcükler: Tükenmişlik, Engellilik, ÖzelEğitim, Rehabilitasyon