Hava kirliliği günümüzde sağlık üzerinde en büyük risk oluşturan çevresel faktör olarak bilinmektedir. 2019’da yayınlanan Küresel Hava Raporuna göre hava kirliliği 2017 için 4.9 milyon ölüm ve 147 milyon yaşam yılı kaybı ile ilişkilendirilmiş ve dünya genelinde beşinci en yüksek risk faktörü olarak ortaya konmuştur(1). Dünya nüfusunun %90’ından fazlası Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlıklı hava için olan kılavuz seviyelerini aşan bölgelerde yaşamaktadır(2). Hava kirliliğine maruz kalmanın insan sağlığına olası etkileri arasında; kronik obstrüktif akciğer hastalığı, iskemik kalp hastalığı, inme, akciğer kanserleri, solunumsal hastalıklar, diyabet, ateroskleroz ve olumsuz doğum etkileri gibi mortalite ve morbiditeyi arttıran durumlar ile ilişki bulunmuştur(3). Ancak gebelikte hava kirliliğine maruz kalmanın etkileri üzerindeki çalışmalar henüz sınırlıdır. Gebeler üzerindeki etkilerin anlaşılması hem anne sağlığı hem çocuğun hayat boyu yaşam kalitesini etkileyebilecek sağlık olayları açısından önemlidir.

Gebelikte hava kirliliğine maruz kalma sağlık sonuçları konusunda bilgiler kısıtlı olsa da son yıllarda anne ve bebek sağlığı ile ilgili yapılan çalışmalar artmıştır ve farklı araştırma yöntemleriyle birçok olumsuz ilişki raporlanmıştır. Spontan abortus ve fetal mortalite ile PM10, NO2, SO2, CO, O3 ve NO konsantrasyonları arasında anlamlı ilişkiler bildirilmiştir(4-6). Hava kirliliğine maruz kalmanın preterm doğum riskini arttırabileceği bununla birlikte preterm doğumlu bebeklerde hava kirliliğine maruz kalmanın preterm bebeklerde hâlihazırda olan postnatal mortalite riskini derinleştirebileceği düşünülmektedir(7-9). Yapılan araştırmalarda düşük doğum ağırlığı ve intrauterin gelişim bozukluğu, konjenital defektler, konjenital kalp ve aort hastalıkları, fetal femur kısalığı gibi geniş sağlık etkileri öngören ve bu hastalıklar ile ilişkileri ortaya koyan çalışma sonuçları mevcuttur(10-18). Gebelikte maruz kalınan hava kirliliğinin anne sağlığı üzerindeki etkilerini inceleyen çalışmalarsa: maternal stress, preeklamsi ve gebeliğe bağlı diğer hipertansif bozuklukların görülme riskini anlamlı olarak arttırabileceğini raporlanmıştır(19-22). Hava kirliliğinin anne ve çocuk üzerindeki olumsuz etkilerinin anlaşılmasının hava kalitesi ile ilgili yapılan çalışmalara ve hava kalite yönetimine daha da önem kazandırması beklenmektedir.

Neden sonuç ilişkilerinin daha net ve kesin şekillerde anlaşılması için riskleri daha iyi ortaya koyan nitelikli ve geniş çapta araştırmalara ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Ancak bu zamana kadar yapılan araştırmalarda raporlanan sonuçlar gebelikte maruz kalınan hava kirliliğinin hem gebe hem fetüs üzerine olumsuz sağlık etkileri olduğunu açık şekilde göstermektedir. Koruyucu halk sağlığı görüşüyle, güncel verilerin, hava kirletici konsantrasyonlarını kılavuz seviyelerin altında tutmak için yeterli nedenleri oluşturduğu düşünülmektedir.

1.         Global Burden of Air Pollution [Internet]. Institute for Health Metrics and Evaluation. 2016 [cited 2019 Sep 27]. Available from: http://www.healthdata.org/infographic/global-burden-air-pollution

2.         Read the Report | State of Global Air [Internet]. [cited 2019 Sep 27]. Available from: https://www.stateofglobalair.org/report

3.         Review of evidence on health aspects of air pollution – REVIHAAP project: final technical report [Internet]. 2017 [cited 2019 Sep 27]. Available from: http://www.euro.who.int/en/health-topics/environment-and-health/air-quality/publications/2013/review-of-evidence-on-health-aspects-of-air-pollution-revihaap-project-final-technical-report

4.         Moridi M, Ziaei S, Kazemnejad A. Exposure to ambient air pollutants and spontaneous abortion. J Obstet Gynaecol Res. 2014 Mar;40(3):743–8.

5.         Collins JJ, Kasap HS, Holland WW. ENVIRONMENTAL FACTORS IN CHILD MORTALITY IN ENGLAND AND WALES. Am J Epidemiol. 1971 Jan 1;93(1):10–22.

6.         Litchfield IJ, Ayres JG, Jaakkola JJK, Mohammed NI. Is ambient air pollution associated with onset of sudden infant death syndrome: a case-crossover study in the UK. BMJ Open. 2018 Apr 1;8(4):e018341.

7.         Howson CP, Kinney MV, McDougall L, Lawn JE. Born Toon Soon: Preterm birth matters. Reprod Health. 2013 Nov 15;10(Suppl 1):S1.

8.         Shah PS, Balkhair T, Knowledge Synthesis Group on Determinants of Preterm/LBW births. Air pollution and birth outcomes: a systematic review. Environ Int. 2011 Feb;37(2):498–516.

9.         Liu S, Krewski D, Shi Y, Chen Y, Burnett RT. Association between gaseous ambient air pollutants and adverse pregnancy outcomes in Vancouver, Canada. Environ Health Perspect. 2003 Nov;111(14):1773–8.

10.       Dadvand P, Parker J, Bell ML, Bonzini M, Brauer M, Darrow LA, et al. Maternal exposure to particulate air pollution and term birth weight: a multi-country evaluation of effect and heterogeneity. Environ Health Perspect. 2013 Mar;121(3):267–373.

11.       Ha S, Sundaram R, Buck Louis GM, Nobles C, Seeni I, Sherman S, et al. Ambient air pollution and the risk of pregnancy loss: a prospective cohort study. Fertil Steril. 2018;109(1):148–53.

12.       Fleischer NL, Merialdi M, van Donkelaar A, Vadillo-Ortega F, Martin RV, Betran AP, et al. Outdoor air pollution, preterm birth, and low birth weight: analysis of the world health organization global survey on maternal and perinatal health. Environ Health Perspect. 2014 Apr;122(4):425–30.

13.       Malmqvist E, Liew Z, Källén K, Rignell-Hydbom A, Rittner R, Rylander L, et al. Fetal growth and air pollution - A study on ultrasound and birth measures. Environmental Research. 2017 Jan 1;152:73–80.

14.       Jedrychowski W, Bendkowska I, Flak E, Penar A, Jacek R, Kaim I, et al. Estimated Risk for Altered Fetal Growth Resulting from Exposure to Fine Particles during Pregnancy: An Epidemiologic Prospective Cohort Study in Poland. Environ Health Perspect. 2004 Oct;112(14):1398–402.

15.       Ostro BD, Lipsett MJ, Mann JK, Krupnick A, Harrington W. Air pollution and respiratory morbidity among adults in southern California. Am J Epidemiol. 1993 Apr 1;137(7):691–700.

16.       van den Hooven EH, Pierik FH, de Kluizenaar Y, Hofman A, van Ratingen SW, Zandveld PYJ, et al. Air pollution exposure and markers of placental growth and function: the generation R study. Environ Health Perspect. 2012 Dec;120(12):1753–9.

17.       Dadvand P, Rankin J, Rushton S, Pless-Mulloli T. Ambient air pollution and congenital heart disease: a register-based study. Environ Res. 2011 Apr;111(3):435–41.

18.       The effects of air pollution on adverse birth outcomes [Internet]. [cited 2019 Sep 27]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4262551/

19.       Lin Y, Zhou L, Xu J, Luo Z, Kan H, Zhang J, et al. The impacts of air pollution on maternal stress during pregnancy. Sci Rep [Internet]. 2017 Jan 18 [cited 2019 Sep 27];7. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5241869/

20.       Dadvand Payam, Figueras Francesc, Basagaña Xavier, Beelen Rob, Martinez David, Cirach Marta, et al. Ambient Air Pollution and Preeclampsia: A Spatiotemporal Analysis. Environmental Health Perspectives. 2013 Jan 1;121(11–12):1365–71.

21.       Pedersen M, Halldorsson TI, Olsen SF, Hjortebjerg D, Ketzel M, Grandström C, et al. Impact of Road Traffic Pollution on Pre-eclampsia and Pregnancy-induced Hypertensive Disorders. Epidemiology. 2017;28(1):99–106.

22.       Xu X, Hu H, Ha S, Roth J. Ambient air pollution and hypertensive disorder of pregnancy. J Epidemiol Community Health. 2014 Jan 1;68(1):13–20.