Giriş ve Amaç

Ana ve çocuk sağlığı hizmetleri, birinci basamak sağlık hizmetlerinin önemli bir parçası ve temel sağlık hizmetlerinin “minimal bakım” kavramı kapsamında yer alan temel bir bileşenidir. Bu hizmetler çoğunlukla aile hekimleri tarafından verilmekte, hizmetin sunumunda bir aksaklık olduğunda meydana gelen bu eksiklik aile hekimlerinin ödemelerini etkilediğinden aile hekimlerince aksaklığın nedeni il sağlık müdürlüklerine “performans itiraz formları” ile bildirilmektedir. Çalışmamızda amaç, bu formların incelenmesiyle sahada yaşanan sorunların değerlendirilebileceğinin ve sonuçların paylaşımının sahada hizmet veren veya karar mekanizmasındaki birimlere faydası olacağının düşünülmesidir.

Gereç ve Yöntem:

Tanımlayıcı tipteki bu çalışmaya Lüleburgaz’da 2014-2018 yılları arasında aile hekimlerince düzenlenen aile hekimliği uygulaması performans itiraz formlarının tamamı dahil edilmiş, örneklem seçilmemiştir. Formlar bebek izlemi, çocuk izlemi, gebe izlemi ve bağışıklama hizmetleri yönünden incelenmiş ve veriler, tanımlayıcı istatistikler kullanılarak, SPSS 20.0 programıyla değerlendirilmiştir.

Bulgular:

Araştırma kapsamında 430 kişiye ait toplam 611 performans itirazı formu değerlendirilmiştir. Bu formların %6,7’si (n=41) 2014 yılında, %31,6’sı (n=193) 2015 yılında, %23,7’si (n=145) 2016 yılında, %15,7’si (n=96) 2017 yılında ve %22,3’si (n=136) 2018 yılında düzenlenmiştir. Konuları açısından değerlendirildiğinde bazılarında birden fazla olmak üzere toplam 653 itiraz olduğu, bu itirazların %6,7’sinin (n=44) bebek izlem, %8,2’sinin (n=54) gebe izlem, %16,3’ünün (n=107) çocuk izlem ve %70,1’inin (n=448) bağışıklama hizmetleri konusunda olduğu görülmüştür. Nedenleri açısından değerlendirildiğinde göç, adresinde bulunamama vb. sebeplerle hizmet alana ulaşılamaması nedeniyle yapılan itirazların tüm itirazlara oranı gebe izlemleri için %59,3 (n=32), bebek izlemleri için %63,6 (n=28), çocuk izlemleri için %86,9 (n=93) ve bağışıklama hizmetleri için %12,2 (n=55) olarak bulunmuştur. Bağışıklama hizmetleriyle ilgili yapılan itirazlarda aşı lojistiğinde yaşanan aksamalar nedeniyle verilemeyen hizmetlere yönelik itirazların oranı %41,4 (n=186), aşı reddi nedeniyle yapılan itiraz oranı %19,2 (n=86) olmuştur. Aşı reddi nedenli itirazlar yıllara göre değerlendirildiğinde,  2014 yılında %1,2 (n=1), 2015 yılında %3,5 (n=3), 2016 yılında %11,6 (n=10), 2017 yılında %38,4 (n=33)  ve 2018 yılında %45,3 (n=39) olarak tespit edilmiştir.

Sonuç ve Öneriler:

Bu çalışmada 2014-2018 yılları arasında Lüleburgaz’ da ana ve çocuk sağlığı hizmet sunumunda birinci basamak izlemleri kapsamında kişinin adres değişikliği olması ve bu nedenle kişiye ulaşamama; bağışıklama hizmetlerinde ise aşı lojistiğinde yaşanan aksamalar ve aşı redleri en sık karşılaşılan sorunlar olarak değerlendirilmiştir. Bu bakımdan adrese dayalı nüfus kayıt sisteminin daha etkin kullanılması, adres değiştiren kişilere sağlık hizmet sunucularının ulaşmasının kolaylaştırılması, aşı lojistiğinde yaşanan aksamalara yönelik yapılan çalışmaların aralıksız ve aksatılmadan sürdürülmesi ve artan trend göz önüne alındığında aşı reddinin engellenmesine yönelik mevcut çalışmaların arttırılarak sürdürülmesinin gerekli olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Sözcükler: gebe izlemi, bebek izlemi, çocuk izlemi, bağışıklama