Giriş ve Amaç. Şarbon, Ortadoğu, Orta Asya ve Afrika ülkelerinin bazılarında halen endemiktir. Türkiye’de de hayvan ve insan şarbonu vakaları görülmekte olduğundan, halkın şarbon hastalığının bulaşma biçimi, etkileri ve korunma yolları konusunda bilinçli olması önemlidir. Bu tanımlayıcı araştırma, Erciyes Üniversitesi hastanelerine çeşitli nedenlerle başvuran yetişkinlerin şarbon hastalığı ile ilgili bilgi, tutum ve uygulamalarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.

Materyal ve Metot. Bu tanımlayıcı araştırma, Erciyes Üniversitesi Hastanelerinin polikliniklerine başvuran 18 ve üzeri yaş grubundaki bireyler üzerinde yapıldı. Veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından hazırlanan ve 36 sorudan oluşan anket formu kullanıldı. Anket formunda; katılımcıların sosyodemografik özellikleri, hayvan besleme ve şarbon hastalığı hakkındaki bilgi ve tutumlarıyla ilgili sorular vardı. Araştırma için Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürlüğünden idari izin ve Erciyes Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan etik onam alındı. Şarbon hastalığını duyanların oranının %50 dolayında olabileceği kabul edildi. Güven düzeyi %95, tolerans değeri 0.05 alınarak, minimum örneklem büyüklüğü 384 olarak hesaplandı. Yaklaşık 420 kişinin araştırma kapsamına alınması planlandı. Hastanenin pediatri, psikiyatri ve acil poliklinikleri dışındaki bütün poliklinikleri araştırmacılar tarafından ziyaret edilerek, hasta ve hasta yakınları ile görüşüldü. Planlanan sayıya ulaşıncaya kadar uygulamaya devam edildi. Anket uygulaması tamamlandıktan sonra, katılımcılara şarbon hastalığının nedeni, bulaşma biçimi ve korunma yollarıyla ilgili bilgi verildi. Dokuz anketteki veriler yetersiz bulunduğu için iptal edildi. Böylece, 411 kişi ile ilgili veriler değerlendirmeye alındı. Verilerin analizinde Pearson ki kare testi kullanıldı. İstatistiksel analizlerde, p<0.05 değerleri anlamlı kabul edildi

Bulgular. Araştırma grubunun %56.7’si kadın olup, yaş ortalaması 41.1±14.8 yıl bulunmuştur. Araştırma grubundaki bireylerin %82.2’si şarbon hastalığını daha önce duyduğunu ifade etmiştir. Şarbon hastalığını duyduğunu ifade eden katılımcıların %79.9’u bu hastalığın bulaşıcı olduğunu, %78.7’si hastalığın hayvandan insana, %35.8’i insandan insana bulaşabileceğini düşünmektedir. Katılımcıların %43.5’i hasta hayvanları ellemekle, %89.6’sı çiğ et yemekle, %84.3’ü çiğ süt içmekle şarbon hastalığının bulaşabileceğini bilmektedir. Buna karşılık, %39.9’u hasta insanlarla bir arada bulunmakla, %31.1’i tokalaşmakla, %50.9’u aynı kaptan yemek yemekle,  %38.5’i sivrisinek ısırmasıyla, %45.3’ü ise kirli su içmekle şarbon hastalığının bulaşabileceğini düşünmektedir. Şarbon hastalığını duyduğunu ifade eden katılımcıların %31.7’si insanlar için, %70.6’sı hayvanlar için şarbon aşısı olduğunu, %68’i şarbon etkeninin silah olarak kullanılabileceğini, %88.8’i şarbon hastalığının hayvanlarda, %71.6’sı insanlarda ölüme neden olabileceğini, %71.4’ü şarbon hastalığının tedavisinin mümkün olduğunu düşünmektedir. Şarbon hastalığını duyma oranı erkeklerde kadınlara göre önemli ölçüde yüksek olup, öğrenim düzeyi yükseldikçe şarbon hastalığını duymuş olanların oranı yükselmektedir.

Sonuç ve Öneriler. Hastaneye başvuran yetişkinlerin yaklaşık %20’si şarbon hastalığını duymamıştır. Şarbon hastalığını duyduğunu ifade eden bireylerin hastalığın bulaşma biçimi, etkileri ve korunma yolları ile ilgili önemli bilgi eksikleri vardır. Şarbon hastalığını ortadan kaldırmaya yönelik çalışmaların yanısıra halkın hastalık hakkındaki bilgi düzeyini belirlemeye ve yükseltmeye yönelik çalışmalar da yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler: Şarbon, Bulaşma, Aşı, Bilgi, Tutum