GİRİŞ ve AMAÇ : Diyabet tüm dünyada görülme sıklığı artan küresel bir sağlık sorunudur. Ayrıca morbidite, erken mortalite ve ekonomik kayıplara yol açan önemli bir halk sağlığı problemidir. Hastaların diyabete ilişkin tutumları, diyabeti yönetebilmeleri ve komplikasyonların üstesinden gelmeleri açısından önemlidir. Bu çalışma Tip 2 diyabetli hastaların diyabete ilişkin tutumlarını ve ilişkili faktörleri  belirlemek amacı ile yapılmıştır.

GEREÇ ve YÖNTEM: Çalışma kesitsel olarak planlanmıştır. Araştırmanın yapılabilmesi için Bingöl Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar ve Yayın Etiği Kurulu’ndan gerekli izin alınmıştır. Hastalara çalışma hakkında bilgi verilerek aydınlatılmış onamları alınmıştır.  Araştırmanın evrenini, Ocak – Nisan 2019 tarihleri arasında Bingöl Devlet Hastanesinin Dahiliye Kliniklerinde yatan Tip 2 diyabetli hastalar oluşturmuştur. Araştırmada örneklem seçimine gidilmemiş olup araştırma kapsamına iletişime açık, duyma sorunu olmayan, tanı konulmuş herhangi bir psikiyatrik sorunu olmayan, araştırmaya katılmaya gönüllü olan 100 hastaya yüz yüze anket formu uygulanmıştır. Diyabetli bireylerin yaş, cinsiyet, medeni durum gibi demografik özellikleri ve diyabet yaşı, uygulanan tedavi şekli gibi hastalıklarına ilişkin özellikler bağımsız değişkenler, diyabete karşı tutum puanı ise bağımlı değişkendir. Diyabet Tutum Ölçeği, Amerika’da Ulusal Diyabet Komisyonu tarafından geliştirilmiştir. Ülkemizdeki geçerlilik ve güvenilirlik çalışması 1999 yılında Özcan tarafından yapılmıştır. Diyabet Tutum Ölçeği, 7 alt gruptan oluşmaktadır. Bunlar, ”özel eğitim gereksinimi”, “hasta uyumuna karşı tutum”, “insüline bağımlı olmayan diyabetin ciddiyeti”, “kan glikoz kontrolü ve komplikasyonlar”, “hastanın yaşamına diyabetin etkisi”, “hasta otonomisine karşı tutum” ve “ekip bakımına karşı tutum”dur. Ölçek maddeleri 1’den 5’e kadar değişen, likert tipi puanlama ile puanlanmıştır. Ölçek olumlu ve olumsuz 34 maddeden oluşmaktadır. Olumlu maddeler, “5-4-3-2-1” şeklinde puanlanırken, olumsuz maddeler “1-2-3-4-5” şeklinde puanlanmaktadır. Puanın 3 üzerinde olması olumlu tutumu, 3 ve altında olması olumsuz tutumu göstermektedir.

Verilerin değerlendirilmesi,  IBM SPSS 22 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Verilerin normal dağılıma uyması nedeni ile parametrik testlerden t testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır.

BULGULAR: Bireylerin yaş ortalaması 47,22±17,86’dır (min:18, max:102).  %61’i kadındır ve %80’i evlidir. %45’i eşi ve çocukları ile yaşamaktadır. Hastalık süresi 103.06±82.96 aydır (min:6, max:384). Katılımcıların Diyabet Tutum Ölçeğinin alt boyutlarından aldıkları puan ortalamaları,  hasta uyumuna karşı tutum 4.07±079, özel eğitim gereksinimi 4.29±0.72, diyabetin ciddiyeti 2.66±0.90, kan glikoz kontrolü ve komplikasyonlar 3.79±0.51’dir. Yapılan analizde cinsiyet, gelir düzeyi ve medeni duruma göre diyabet tutum alt boyutları arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Eğitim düzeyine göre  tutum alt boyutlarından “diyabetin ciddiyeti” arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Üniversite mezunu diyabetliler okur yazar olmayan ve ortaokula mezunlarına göre diyabeti daha ciddiye almaktadırlar.

SONUÇ ve ÖNERİLER: Bu sonuçlar doğrultusunda; hastaların kişisel özelliklerinin göz önünde bulundurularak, diyabete yönelik yetersiz bilgi ve negatif tutumlarının belirlenmesi, bilgi ve tutumlarını geliştirmeye yönelik eğitim programlarının düzenlenmesi, hastaların tutuma yönelik farkındalıklarının arttırılmasına yönelik çalışmalar yapılması önerilebilir.

Anahtar kelimeler: Tip 2 diyabet, tutum, ilişkili faktörler