Giriş ve Amaç: Tıp fakülteleri, öğrencilere hekimlik mesleğine ilişkin bilgi, beceri ve değerlerin aktarılıp, hekimlik kimliğinin kazandırıldığı eğitim kurumlarıdır. Gerek teorik dersler, gerekse usta-çırak ilişkisi yoluyla hekimlik sanatının öğretildiği pratik dersler, tıp öğrencisinin gelecekte hastaları, meslektaşları ve toplumla olan ilişkilerindeki etik tutumunun biçimlendiği tıp etiği eğitiminin bir parçasıdır. Bu araştırma ile bir tıp fakültesindeki birinci ve altıncı sınıf öğrencilerinin hekimlik değerleri ve meslek etiği konusundaki yaklaşımlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipteki bu çalışmanın evrenini bir tıp fakültesinde Nisan 2019’da birinci ve altıncı sınıfta öğrenim gören toplam 275 öğrenci oluşturmuş; örneklem seçilmemiş; çalışma 250 kişiyle (%90) tamamlanmıştır. Veriler araştırıcılar tarafından literatüre dayalı olarak hazırlanmış ve dört bölümden oluşan bir soru formu kullanılarak gözlem altında anket yöntemi ile toplanmıştır. Soru formunun ilk bölümünde sosyo-demografik özellikler; ikinci bölümünde tıp fakültesi tercihinde etkili faktörler yer almıştır. Üçüncü bölümde hekimlerin sahip olması beklenen nitelikler verilip, her bir niteliğe verdikleri önem sırasına göre 1 ile 5 arasında puan vermeleri istenmiştir. Dördüncü bölümde ise etik ikilemlerin yer aldığı senaryolar yer almış, bu durumlarda nasıl bir etik tutum takınacakları sorulmuştur. Senaryoların değerlendirilmesi özerklik, yarar sağlama, adalet ve zarar vermeme gibi genel tıbbi etik ilkeler dikkate alınmakla beraber Türk Tabipler Birliği’nin etik kurallarından da yararlanılmıştır. Bu fakültede birinci sınıfta 20, üçüncü sınıfta 10 saat olmak üzere toplam 30 saat tıbbi deontoloji ve etik dersi verilmektedir. Fakültede, Tıbbi Etik ve Deontoloji anabilim dalı olmadığı için dersler konunun uzmanı olmayan öğretim üyelerince verilmektedir.Verilerin istatistiksel analizinde Kolmogorov Smirnov, Student’s t Testi, Tek Yönlü ANOVA, Mann Whitney-U, Kruskal Wallis ve Ki Kare Testleri ile Spearmen Korelasyon Analizi uygulanmıştır. Anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edilmiştir. Araştırma için ilgili tıp fakültesi dekanlığından izin ve ilgili üniversitenin Etik Kurulundan onay alınmıştır.

Bulgular: Katılımcıların %59,6’sı 1.sınıf , %40,4’ü 6.sınıfta öğrenim görmekte olup; %56,0’ı kadındır. Katılımcıların %60,4’ü ilk girişlerinde tıp fakültesini kazandıklarını, %72,6’sı üniversite sınavına tekrar girecek olsalar yine tıp fakültesi yazacaklarını ve %63,2’si hekimlik davranışının oluşmasında hocaların yön verici olduğunu belirtmişlerdir. Kadınların nitelikli hekim toplam puanı erkeklerden yüksektir ( p<0,001). Birinci sınıfların nitelikli hekim toplam puan ortalaması altıncı sınıflardan yüksek olmakla birlikte fark, istatistiksel olarak anlamlı değildir (p<0,066). Üniversite sınavına tekrar girse yine tıp tercih edeceğini belirtenlerin nitelikli hekim toplam puanı tercih etmeyecek olanlardan daha yüksektir (p<0,001) ve birinci sınıflar tekrar sınava girse altıncı sınıflardan daha fazla tıp tercih etmeyi düşünmektedirler (p<0,001). Nitelikli hekim toplam puanı anne çalışma durumundan etkilenmektedir (p<0,021). Öğrenciler, etik ikilemleri işleyen senaryolarda %32,8-%94,0 arasında değişmekle birlikte yüksek oranda etik açıdan doğru yaklaşım sergilemişlerdir.Yarar sağlama, özerklik, adalet ve dürüstlük ilkeleri yönünden sınıf birler ağırlıklı olarak daha doğru davranma eğiliminde iken; zarar vermeme ilkesi yönünden sınıf altılar daha doğru davranma eğilimi sergilemişlerdir. Hekim yansızlığı ilkesi yönünden ise her iki grupta yaklaşım benzerdir.

Sonuç ve Öneriler: Araştırmaya katılan öğrencilerde, öğrenim hayatında geçirilen süre arttıkça hekimlik değerleri ve etik yaklaşımlarda kimi aşınmalar meydana gelmiştir. Etik derslerinin, konunun uzmanı öğretim üyelerince verilmesi daha doğru ve yararlı olacaktır. Ayrıca, Etik ilkeler ve yaklaşım yalnızca tıp eğitiminin ilk yıllarında teorik olarak verilen bir ders olarak kalmayıp; staj ve intörnlük döneminde hasta başında da tartışılmalıdır.

Anahtar Sözcükler: Tıbbi etik, hekimlik değerleri, tıp öğrencileri, etik sorunlar.