Giriş/Amaç

E-sağlık okuryazarlığı, sağlık bilgilerini elektronik kaynaklardan aramak, bulmak, anlamak, değerlendirmek ve sağlık sorununun çözülmesi için uygulayabilme becerisi olarak tanımlanmaktadır. Sağlığın geliştirilmesinde e-sağlık okuryazarlığı temel belirleyicidir. E-sağlık okuryazarlığı yüksek olan hemşireler olumlu sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına sahip olarak, hastalarına daha güvenli öneriler verebilmekte ve olumlu rol model olmaktadır.

Bu çalışmanın amacı, hastanede çalışan ve doğrudan hasta bakımında görev alan hemşirelerin e- sağlık okuryazarlığı ile sağlığı geliştirme davranışları düzeyleri arasındaki ilişkiyi  belirlemektir.

Gereç ve Yöntem

Tanımlayıcı çalışma, İzmir İl Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı iki eğitim ve araştırma hastanesinde çalışan hemşireler ile Mayıs-Haziran 2019 tarihlerinde yürütülmüştür. G Power programında hesaplanan örneklem büyüklüğü 208’idi. Her iki hastanede çalışan toplam 1118 hemşireden, en az altı aydır çalışan, izinli olmayan ve gönüllü olarak katılan 451 hemşire ile çalışma yürütülmüştür.

Veriler Kişisel Bilgi Formu, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II (SYBDÖ-II), E-Sağlık okuryazarlığı Ölçeği(E-SOYÖ) ile toplanmıştır.

SYBDÖ-II, Türkçe geçerlik ve güvenirliği Bahar ve ark.(2008) tarafından test edilmiştir. Ölçek 52 maddeden oluşmuş olup, 6 alt faktöre (manevi gelişim, sağlık sorumluluğu, fiziksel aktivite, beslenme, kişilerarası ilişkiler ve stres yönetimi) sahiptir. Puanlama (1=hiçbir zaman – 4=düzenli olarak) şeklindedir.

E-SOYÖ’nin Türkçe geçerlik ve güvenirliği Coşkun ve Bebiş (2015) tarafından yapılmıştır. Ölçek internet kullanmayla ilgili 2, internet tutumu ile ilgili 8 maddeden oluşan 5’li likert tipindedir (1=kesinlikle katılmıyorum- 5=kesinlikle katılıyorum). Ölçek puanı en düşük 8, en yüksek 40’dır.E-SOYÖ <26 düşük, E-SOYÖ’nin ≥26 e- sağlık okuryazarlığının yüksek düzeyde olduğunu göstermektedir.

Verilerin değerlendirilmesinde SPSS 22 kullanılarak tanımlayıcı istatistikler ve çoklu regresyon analizi yapılmıştır. İstatistiksel anlamlılık için p< 0.05 kabul edilmiştir. Çalışmanın yürütülmesi için araştırmacıların bağlı bulunduğu üniversitenin etik kurulundan ve İzmir İl Sağlık Müdürlüğü’nden izin alınmıştır.

Bulgular

Katılımcıların yaş ortalaması 37.0 ± 7.24, % 89.4’ü kadındı, % 61.9’u lisans eğitimine sahipti ve %71.8’i nöbetli çalışıyordu.

Hemşireler orta düzey (2.17±0.67- 2.83±0.49) sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına ve yüksek düzey (29.87±5.39) e-sağlık okuryazarlığına sahipti. Yüksek düzey e-sağlık okuryazarlığı anlamlı olarak olumlu sağlıklı yaşam biçimi davranışları (sağlık sorumluluğu, fiziksel aktivite, manevi gelişim ve kişilerarası ilişkiler) için belirleyiciydi. Ancak e-sağlık okuryazarlık düzeyi ile beslenme ve stres yönetimi davranışları arasında anlamlı bir ilişki bulunmadı.

Sonuç ve öneriler

Bu çalışma, hastanede çalışan hemşirelerde elektronik sağlık bilgisini araştırma, anlama ve değerlendirme becerisi yüksek olanların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının (sağlık sorumluluğu, fiziksel aktivite, manevi gelişim ve kişilerarası ilişkiler) daha olumlu olduğunu göstermiştir.  Çeşitli stratejiler ile hemşirelerin e- sağlık okuryazarlıklarının geliştirilmesi hem kendi hem de bakımından sorumlu oldukları hastaların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını geliştirmede etkili bir yol olarak kullanılması önerilmektedir.

Anahtar kelimeler: E-Sağlık Okuryazarlığı, Hemşire, Sağlığı Geliştirme, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları