Font Size: 

Giriş ve Amaç

Sağlığın korunmasında ve hastalıkların tedavisinde kullanılan kültüre özgü geleneksel inanış ve yöntemler bebeğin doğumu, bakımı ve beslenmesinde halen yaygın olarak uygulanmaktadır. Zararlı geleneksel uygulamalar, bebeğin hastalanmasına, tedavide gecikmeye, sekel kalmasına neden olabilmektedir.

Araştırmanın amacı, 0-24 aylık bebeği olan ebeveynlerin bebek bakımında uyguladıkları geleneksel yöntemleri belirlemek ve çeşitli faktörlerle ilişkisini incelemektir.

Gereç ve Yöntem

Tanımlayıcı araştırma, Eylül-Ekim 2018’de bir üniversite hastanesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma evrenini, bir üniversite hastanesinin pediatri polikliniğine başvuran, 0-24 aylık çocuğu olan ebeveynler oluşturmuştur. Örneklem seçimine gidilmemiş olup polikliniğe başvuran kişiler dahil edilmiştir. Örneklem büyüklüğü sıklık %50, Tip 1 Hata düzeyi %5 kabul edilerek 384 hesaplanmıştır. Pamukkale Üniversitesi Etik Kurulu'ndan etik izinler ve gerekli kurumsal izinler alınarak, 1-15 Ekim 2018’de araştırmanın verileri toplanmıştır. Veri toplama aracı olan soru formu, gönüllü ebeveynler tarafından yüz yüze görüşülerek doldurulmuştur. Literatür taranarak 13 geleneksel yöntem belirlenmiştir. Her uygulamanın varlığına ‘’1’’; yokluğuna ‘’0’’ puan verilerek geleneksel uygulama yapma puanı hesaplanmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkeni, geleneksel uygulama yapma puanı; bağımsız değişkenleri; anne ve babanın sosyodemografik özellikleri ve bebeğin özellikleridir. Verilerin analizinde SPSS 15 programı kullanılmıştır. Kategorik değişkenler için sayı, yüzde; sayısal değişkenler içinse ortalama, standart sapma hesaplanmıştır. Geleneksel yöntem yapmayla ilişkili faktörler Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H testi ve lojistik regresyon (forward LR) analiziyle incelenmiştir. p<0,05 anlamlı kabul edilmiştir.

Bulgular

Araştırmaya 351 kişi katılmıştır (%91,4). Anne yaş ortalaması 29,4±5,6; baba yaş ortalaması 32,7±5,9‘dur. Anne mesleği %64,4 ev hanımı; baba mesleği %44,4 işçidir. Katılımcıların %2,3’ü sosyal güvencesi bulunmadığını, %83,2 ‘si çekirdek aile olduğunu, %72,9 ‘u en uzun süre kentte yaşadığını belirtmiştir. 

Araştırmada ilk anne olma yaşı ortalaması 24,5±4,6 bulunmuştur. Bebek bakımı konusunda bilgi alınan kaynak %66,2 sağlık personeli, %57,5 aile büyükleri, %32,2 internet olarak belirtilmiştir. Katılımcıların %27,4‘ü geleneksel yöntemleri yararlı; %21,7’si zararlı; %51,0’i ne yararlı ne de zararlı bulmaktadır.

Araştırmada ebeveynlerin %97,2’sinin bebek bakımında en az bir geleneksel yöntem uyguladığı belirlenmiştir. En fazla uygulanan üç geleneksel yöntem sırasıyla tuzlama (%65,0), nazardan korunma (%49,9) ve perine bakımı (%46,2) ile ilgili yöntemlerdir.

Çoklu analiz sonuçlarına göre anne yaşı 18-24 yaş olanlar, 25 yaş ve üzeri olanlara göre 2,45 kat (GA=1,39-4,30, p=0,002); aile büyükleri ile birlikte yaşayanlar 2,23 kat (GA=1,23-4,04, p=0,008); bebek bakımı hakkında bilgiyi kitaptan almayanlar 2,27 kat (GA=1,16-4,43, p=0,016) daha fazla geleneksel yöntemleri bebek bakımında uygulamaktadır.

Sonuç ve Öneriler

Geleneksel uygulamalar ebeveynlerin büyük çoğunluğu tarafından bebek bakımında uygulanmaktadır. Doğum sonu bakımda aile büyükleri ile birlikte yaşayan, genç yaştaki annelerin dikkatli takip edilmesi, bebek bakımı konusunda bilgilendirilmesi önerilir.

Anahtar Kelimeler: geleneksel tıp, bebek bakımı, ebeveynler.