Giriş ve Amaç:

Yeme bozuklukları; özellikle de genç kadınlar arasında giderek artan bir halk sağlığı sorunu olup çevresel, sosyal, psikolojik ve biyolojik faktörlere bağlanmaktadır. Mükemmeliyetçilik ise kişinin performansının üzerinde standartlar belirlemesi ve bu isteğine ulaşmasına ilişkin toleransı olmamasıdır. Anoreksiya Nervoza (AN) ve Bulimiya Nervoza’nin ortaya çıkmasında özgül bir risk faktörü olarak bildirilmektedir. Amaç, Sağlık meslek yüksekokulu öğrencilerinin yeme tutumlarını saptamak, mükemmeliyetçilik ve sosyodemografik değişkenlerle ilişkisini belirlemektir.

Gereç ve Yöntem:

Bu kesitsel çalışma Ege Üniversitesi Atatürk Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu’nda Haziran 2019’da 1. ve 2. Sınıf Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik (95 öğrenci), 1. ve 2. Sınıf Eczane Hizmetleri (220 öğrenci)de yürütüldü. 202 öğrenci çalışmaya katıldı (kapsayıcılık %64.1), analizlere 193 öğrenci alındı. Etik Kuruldan ve kurumdan yazılı izin ve öğrencilerden yazılı ve sözlü onam alındı. Özbildirimle toplanan anketlerde sosyodemografik özellikler, sağlık ve bedene ilişkin özellikler, alışkanlıklar sorgulanıp, Yeme Tutum Testi Ölçeği, Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeği uygulandı. Yeme tutum testinde ≥30 puan, olumsuz yeme tutumu olarak kategorize edildi. Tanımlayıcı analizler, student-t testi, ki-kare, lojistik regresyon analizi kullanıldı. p<0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.

Bulgular: Öğrencilerin yaş ortalaması 20.47±1.92 olup %79.8’i kadındı. %28.5’i İzmir doğumluydu. Mezun olunan lise %41.5’inde Anadolu lisesi, %33.2’sinde sağlık meslek lisesiydi. %35.8’i ailesi ile kalmaktaydı. %64.8’inin annesi, %37.3’ünün babası ilkokul ve altı eğitime sahipti. %69.4’ünün ailesinin ekonomik durumu orta idi. %45.6’sı harçlığının anca yettiğini belirtti. Kent kökenliler %44.6, ilçe ve köylerden gelenler %54.4’dü. Sağlık durumunu iyi olarak belirtenler %58, vücut kilosunu normal bulanlar %60.1’di. Vücut kitle indekslerine göre %74.6’sı normal, %11.9’u fazla kilolu veya obezdi. %30.1’i halen sigara, %31.1’i alkol kullanıyordu. Erkeklerin %30.8’inde ve kadınların %18.2’sinde olası yeme bozukluğu saptandı. Mükemmeliyetçilik puan ortalaması üç alt boyuta göre; 1.kendine yönelik mükemmeliyetçilik 87.2±19.3, 2.sosyal olarak algılanan mükemmeliyetçilik 57.6±14.3, 3.diğerlerine yönelik olan ise 39.3±9.4 idi. Mükemmeliyetçilik alt boyutları ve yeme tutumu karşılaştırıldığında sadece sosyal olarak algılanan mükemmeliyetçilik puan ortalaması ile olumsuz yeme tutumu arasında anlamlı ilişki saptandı. (t=-2.324, p<0.05). İkili analizlerde anlamlı fark saptanan değişkenlerle yapılan çoklu regresyonda, yaş arttıkça (OR=1.36, p<0.05), kilolu veya fazla kilolu vücut algısı olanlarda (normal kilo algısı olanlara göre OR=7.253, p<0.05) olumsuz yeme tutumu sıklığı artmaktaydı. Erkeklerde sağlık algısı kötüleştikçe (OR=9.70, p<0.05), kadınlarda mükemmeliyetçilik puanı (sosyal olarak algılanan-altboyut) arttıkça (OR=1.04, p<0.05) sıklık artmaktaydı.

Sonuç ve Öneriler: Öğrencilerde olası yeme bozukluğu sıklığı %20.7 gibi yüksek düzeyde olup sosyal olarak algılanan mükemmeliyetçilikle ilişki içindedir. Özellikle kadın öğrencilerin sosyal olarak algılanan mükemmeliyetçilik düzeyi ile yeme tutumu arasındaki ilişki, bu alanda yürütülecek farkındalık çalışmaları açısından önemli bir saptamadır.

Anahtar kelimeler: yeme tutumu; yeme tutumu ölçeği; mükemmeliyetçilik