Giriş ve Amaç

Gebelik, doğum ve doğum sonu dönemde yaşanan yanlış uygulamalardan dolayı birçok anne ve bebek yaşamını yitirmektedir. Ekonomik yetersizlikler, sağlık merkezlerinin uzak olması, sağlık personeline güvenmeme, doğum sonu dönemde görülen problemleri normal olarak algılama, sağlık güvencesinin olmaması gibi nedenlerle sağlık kurumuna gidilmeyip farklı yöntemler uygulanmaya çalışılmaktadır. Bu çalışmayla annelerin bebek bakımında uygulanan geleneksel yöntemler hakkında bilgi, tutum ve davranışlarının saptanması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem

Kesitsel türdeki çalışma 01 Mayıs – 8 Haziran 2018 tarihleri arasında M… ilçesindeki 5 Aile Sağlığı Merkezi’nde yürütüldü. Yerel etik kurul izni alındı. Örneklem büyüklüğü OpenEpi programıyla araştırmanın yapıldığı dönemde 15-49 yaş aralığındaki kadın sayısı (N: 90550) ve % 67 oranında geleneksel yöntem uygulanması literatür bilgisinden hareketle % 5 hata payı ve % 80 güven aralığında 146 olarak hesaplandı. Araştırmaya katılmaya gönüllü olan rastgele seçilmiş 15-49 yaşları arasındaki 155 anne çalışmaya alındı. Literatür taranarak hazırlanan, açık ve kapalı uçlu 53 sorudan oluşan anket formu, yüz-yüze görüşülerek uygulandı. Çalışmanın verileri SPSS 16 paket programı ile analiz edilip verilerin özetlenmesinde; ortalama, standart sapma değerleri, sayı ve yüzdelikler kullanıldı. Kategorik veriler arasındaki ilişki Ki-kare testiyle değerlendirildi.

Bulgular

Araştırmamızdaki annelerin yaş ortalaması 34,63±8,66, %91,6’sı evli, %29’u yüksekokul/fakülte mezunu, %80’i çekirdek aile yapısına sahipti. Annelerin % 51,9’u sağlık personelinden gebelik öncesi, gebelik sırası ve sonrası dönem ile ilgili bilgi aldığını, %66,7’si gebelik süresince, %49,7’si ise doğum sonrası dönemde düzenli doktora gittiğini belirtti. Gebelik öncesi, gebelik sırası ve sonrası dönemlerde annelerin %27,4’ü bebeğin göbek bakımı, %26,9’u bebeğin sarılık olmaması, %23,5’i lohusalık dönemi, %16,7’si bebeğin cinsiyetini tahmin etmek, %12’si çocuk sahibi olmak, %6,7’si doğumu kolaylaştırmak, %3,9’u plasentanın kolay çıkması için geleneksel yöntem kullandığını ifade etti. Çalışmaya katılan kadınların kullandıkları geleneksel yöntemler arasında en sık; gebelik öncesi dönemde; çocuk sahibi olmak amacıyla bel çektirme yaptırdıkları, gebelik sırasında; doğumu kolaylaştırmak için şerbet içtikleri, gebelik sonrası ve lohusalık döneminde plasentanın kolay çıkması için bele kuşak bağladıkları ve bebeğin sarılık olmaması için bebeğe sarı örtü örttükleri tespit edildi. Bebek bakımı ile ilgili diğer geleneksel uygulamalardan % 38,9’u “bebek öksürünce sırtına gazyağlı gazete sarma”, %29,3’ü “bebek ter kokmasın diye vücudunu tuzlama”, %23,6’sı “bebeği hızlı gelişmesi için sıkıca kundaklama” şeklindeydi. Sağlık personelinden bilgi alanlar içinde doğumu kolaylaştırmak ve lohusalık dönemi için geleneksel yöntem kullanma oranları anlamlı olarak daha azdı (p değeri sırasıyla 0.042, 0.029). Düşük-orta eğitim seviyesine sahip olanlarda yüksek eğitimli olanlara göre (x²=6.94, p=0.03) ve geniş aileye sahip annelerde çekirdek aileye sahip olanlara göre (x²=7.39, p=0.025) bebek bakımı için geleneksel yöntem kullanma oranları anlamlı olarak daha yüksekti.

Sonuç ve Öneriler

Çalışmamızdaki bulgular göz önüne alındığında; annelerin eğitim durumlarının yükseltilmesi, gebelik boyunca ve sonrasında bebek bakımı ile ilgili sağlık personelinden doğru bilgilere ulaşmalarının sağlanması konusunda yapılacak çalışmalar annelerin geleneksel yöntem kullanım oranlarını azaltacaktır.

Anahtar Kelimeler