Giriş ve Amaç: Sıcak hava dalgası (SHD) iklim değişikliğinin en yaygın sonuçlarından biridir ve en belirgin etkisi mortalite artışıdır. Türkiye, 1971 ve 2016 yılları arasında SHD’lerde artış yaşamasına rağmen bugüne kadar hiçbir epidemiyolojik çalışma Türkiye’deki SHD’lerin halk sağlığı üzerindeki potansiyel etkilerini incelememiştir. Bu çalışma, İstanbul'da 2013-2017 yılları arasında yaşanan aşırı SHD olaylarına atfedilebilecek mortalite artışını göstermeyi amaçlamaktadır.

Gereç ve Yöntem: Çalışma ekolojik bir araştırmadır. Çalışmada İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü’nden alınan ölüm verileriyle Meteoroloji 1. Bölge Müdürlüğü’nün 24 hava istasyonundan elde ettiği meteorolojik verilerin ortalaması kullanıldı. Günlük ortalama sıcaklıkların ardışık en az 3 gün boyunca 95. persentilin üzerinde olması aşırı SHD olayı olarak tanımlandı. Gecikmiş etkilerin de değerlendirilebilmesi için SHD sonrasındaki 3 gün olay süresine eklenerek SHD periyodu tanımlandı. Karşılaştırma için kullanılan referans periyotlar, diğer yıllardaki SHD’ye karşılık gelen en yakın haftanın aynı günleri olarak belirlendi. Her periyot için kaba ölüm hızı ile yaşa özel, cinsiyete özel, nedene özel ölüm hızları ve günlük beklenenin üzerindeki ölüm sayıları hesaplandı. SHD periyodundaki ölüm hızı referans periyottaki ölüm hızına bölünerek Risk Oranı hesaplandı, güven aralıklarıyla verildi. Veriler SPSS v21.0 ve Microsoft Office Excel ile değerlendirildi.

Bulgular: 2013-2017 yılları arasında tanıma uyan dört aşırı SHD olayı belirlendi. Bunlardan ikisi 2015 ve 2016’da diğer ikisi 2017 yılında yaşanmıştı. 2013 ve 2014 yıllarında aşırı SHD olayı yoktu. SHD periyotları sırasıyla 7, 10, 6 ve 6 gün sürdü (+3 gün ile birlikte). Tüm ölümler için Risk Oranı birinci SHD’de 1.11 (GA_95% 1.04-1.18), ikinci SHD’de 1.06 (GA_95% 1.00-1.12), üçüncü SHD’de 1.21’di (GA_95% 1.14-1.30) ve istatistiksel olarak anlamlıydı (sırasıyla p=0,002; p=0,037; p<0,001). Dördüncü SHD’de Risk Oranı 0.99’du (GA_95% 0.92-1.07) ancak anlamlı değildi (p=0,847). Toplamda 23 gün süren ilk üç SHD’de mortalite hızları anlamlı olarak arttı ve beklenenin üzerinde 419 ölüm yaşandı (sırasıyla 118, 96, 205). Cinsiyete, yaşa ve nedene göre bakıldığında kadınların, 75 yaş ve üstü kişilerin ve kardiyovasküler hastalığı olanların daha yüksek ölüm riskine sahip olduğu bulundu.

Sonuç ve Öneriler: Bu çalışmada SHD olaylarının ölüm riskini artırdığı, kadınların, 75 yaş ve üstü kişilerin ve kardiyovasküler hastalığı olanların riskli gruplar olduğu görülmüştür. İstanbul için 2000, 2003, 2007 ve 2010 gibi daha önce yaşanan SHD olaylarına ilişkin mortalite ile ilgili herhangi bir çalışma yoktur. Ayrıca yerel veya ulusal düzeyde SHD için halk sağlığı müdahale planları mevcut değildir. Bu çalışmada sunulan bulgular konunun önemini göstermektedir. İstanbul ve diğer şehirlerdeki SHD’ler nedeniyle artan ölüm riskleri ile ilgili daha fazla araştırma ve müdahale çalışmaları yapılması önerilmektedir.

Anahtar Sözcük: Sıcak hava, mortalite artışı, kardiyovasküler