Giriş ve Amaç

Teknoloji bağımlılığı alt türlerinden olan sosyal medya bağımlılığı; kişinin sosyal medyaya ulaşamadığında yoksunluk yaşaması, bu durumun diğer yaşam alanlarını olumsuz etkilemesidir. Tükenmişlikse yüksek strese tepki olarak kişinin kendini psikolojik olarak işinden geri çekmesidir. Aşırı sosyal medya kullanımının sağlık sorunlarıyla ilişkili olduğu bilinmektedir. Bu çalışmayla hastane çalışanlarının sosyal medya kullanım durumlarını, sosyal medya bağımlılığıyla tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi, etkileyen faktörleri belirlemek; çalışanlarda sosyal medya kullanımı konusunda farkındalık oluşturmak, sonuçların yetkililerle paylaşılarak sosyal medya kullanımının azaltılmasına yönelik tedbirler alınmasını sağlamak amaçlanmaktadır.

Gereç ve Yöntem

Tanımlayıcı, kesitsel tipteki çalışmanın evreni bir tıp fakültesi hastanesinde çalışan 18-60 yaş arası 2627 kişidir. Minimum örneklem büyüklüğü sosyal medya kullanım sıklığı %61 alınarak (TÜİK), %95 güvenilirlik, ±0,05 standart hatayla 321 olarak hesaplanmış, 323 kişiye ulaşılmıştır. Kişiler hastanedeki görevlerine göre 4 grupta tabakalandırılarak basit rastgele yöntemle seçilmiştir. Çalışanlara 2019 Mart-Nisan aylarında araştırmacılarca yüz yüze görüşülerek soru kağıdı, Tükenmişlik Ölçeği (Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı 0,93) ve Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği Yetişkin Formu (Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısı 0,94) uygulanmıştır. Literatür incelenerek hazırlanan soru kağıdında sosyodemografik özellikler ve sosyal medya kullanım alışkanlıklarını içeren sorular bulunmaktadır. Çalışma için üniversite etik kurulundan onay alınmıştır. Veri analizinde tanımlayıcı istatistikler, ki-kare, anova, t testi ve korelasyon analizi SPSS programı kullanılarak uygulanmıştır. p< 0,05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Ortalamalar standart sapmayla birlikte verilmiştir.

Bulgular

Katılımcıların %58,5’i erkek, %41,5’i kadın, yaş ortalaması 34,02±7,88’dir. %80,2 si her gün, %63,1’i en çok akşam saatlerinde sosyal medya kullanmaktadır. % 94,8’i en çok cep telefonuyla sosyal medyaya bağlanmaktadır. Günlük ortalama sosyal medya kullanım süresi 91,33±87,89 dakikadır. Günlük sosyal medya kullanımı kadınlarda (p=0,001), üniversite mezunlarında (p=0,023), hemşirelerde (p=0,024) ve 20-29 yaş grubunda (p=0,000) anlamlı derecede yüksektir. Günlük sosyal medya kullanım süreleri açısından yaş grupları arasında (p=0.002) ve hiç evlenmemişlerle evliler arasında anlamlı fark vardır (p=0,002). Kadınlarda (p=0,045), hiç evlenmemişlerde (p=0,039), 20-29 yaş arasında (p=0,000) sosyal medya bağımlılık ölçek puanı anlamlı derecede yüksektir. Sosyal medya bağımlılık ölçek puanlarıyla tükenmişlik düzeyleri arasında (p<0.01;r=0,216); kadınlarda sosyal medya bağımlılık ölçek puanlarıyla çocuk sayısı arasında (p<0.01;r= -0,258) ve yaşla sosyal medya kullanım süreleri arasında zayıf korelasyon saptanmıştır (p<0.01;r= -0,269).

Sonuç ve Öneriler

Hastane çalışanlarında sosyal medya kullanımının Türkiye ortalamasından yüksek olduğu; sosyal medya bağımlılık ölçek puanlarının, tükenmişlik düzeyleriyle pozitif ilişkili olduğu saptanmıştır. Sonuçlar yetkililere bildirilerek sosyal medya kullanımının azaltılması için çalışanlara eğitim verilmesi, panolara sosyal medyanın uzun süreli kullanımının tükenmişliğe yol açabileceğiyle alakalı afişler asılması önerilebilir. Verilecek eğitimler sonrasında hastane içerisinde yeni bir durum tespiti çalışması yapılması yararlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler: Teknoloji Bağımlılığı, Sosyal Medya, Tükenmişlik