Giriş ve Amaç:Bireylerin sosyal ağlardaki sürekli güncelleme davranışı “Sosyal Ortamlarda Gelişmeleri Kaçırma Korkusu” olarak tanımlanan yeni bir davranışsal bozukluğa neden olmuştur. Sosyotelizm, bireyin başka birey(ler)le iletişim hâlindeyken akıllı telefonla ilgilenmesi ve algısını kişilerarası iletişimden kaçırmasıdır. Bu çalışmada Fırat Üniversitesi’nde bulunan tüm fakültelerde öğrenim gören öğrencilerde akıllı telefon bağımlılığı ile sosyal ortamlarda gelişmeleri kaçırma korkusu ve sosyotelizm arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem:Kesitsel tipteki bu araştırmanın evrenini Fırat Üniversitesi’nin tüm fakültelerinde öğrenim gören 29.635 öğrenci oluşturmaktadır. Anlamlılık seviyesi 0.05, %80 güç, iki bağımsız değişken arasındaki korelasyon katsayısı 0.12 alınarak örneklem sayısı minimum 540, optimal 600 öğrenci olarak hesaplanmıştır. Her fakülteden araştırmaya alınacak öğrenci sayısı, her fakültenin toplam öğrenci sayısına göre ağırlıklandırılıp hesaplanmış, araştırmaya alınan öğrenciler her fakültede basit rastgele örnekleme yöntemi ile seçilmiştir. Araştırma Fırat Üniversitesi Etik Kurul onayı ve kurum izni alındıktan sonra yapılmış olup, veri toplanma işlemi Nisan-Mayıs 2019 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. 582 öğrenciye ulaşılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak demografik bilgi formu ve akıllı telefon kullanımı ile ilgili sorular, Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeği Kısa Formu(ATBÖ-KF, Noyan ve ark. 2015 tarafından Türkçeye uyarlanmıştır, α=0.86), Sosyal Ortamlarda Gelişmeleri Kaçırma Korkusu Ölçeği(GKKÖ, Gökler ve ark. 2016 tarafından Türkçeye  uyarlanmıştır, α=0.81), Sosyotelizm Ölçeğini(Karadağ ve ark. 2015 tarafından geliştirilmiştir, iletişim bozukluğu alt boyutu α=0.87, telefon tutkusu alt boyutu α=0.85) içeren anket yönteminden yararlanılmıştır. Tüm ölçeklerde, ölçekten alınan puanlar arttıkça, araştırılan konunun düzeyi artmaktadır. İstatistiksel analiz için SPSS 21.0 paket programı kullanılmış olup, değişkenlerin özelliklerine göre yüzde, ortalama, Mann Whitney U testi, spearman korelasyon analizi yapılmıştır.Ortalamalar standart sapma ile verilmiştir(ort ± SS).İstatistiksel anlamlılık p<0.05 düzeyinde değerlendirilmiştir.

Bulgular:Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin %51,5’i(n=300 kişi) kadın olup yaş ortalamaları  22.06±2.99 yıldır. Öğrencilerin günlük akıllı telefon kullanım süreleri ortalaması 4.69±3.30 saat, günlük akıllı telefon kullanım sıklığı ortalaması 29.00±26.50 kezdir. Öğrencilerin ölçeklerden aldıkları toplam puan ortalamaları ATBÖ-KF=28.97±11.22, Sosyotelizm Ölçeği=25.40±7.78, GKKÖ=23.89±7.76 olarak bulunmuştur. Kadınlarda, bekarlarda, uyumadan önce akıllı telefon ile zaman geçirenlerde ve kendilerini akıllı telefon bağımlısı olarak görenlerde ATBÖ-KF ve sosyotelizm puanları daha fazla bulunmuştur(p<0.05). Kendi kişilik yapısını dışadönük olarak algılayanlarda ve sigara içenlerde GKKÖ puanları daha fazla bulunmuştur(p<0.05).  Akıllı telefon bağımlılığı ile günlük akıllı telefon kullanım süresi(r=0.41), günlük akıllı telefon kullanım sıklığı(r=0.32), sosyotelizm(r=0.69) ve GKKÖ(r=0.40) puanları arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki saptanmıştır(p<0.01).

Sonuç ve Öneriler:Araştırmamız sonucunda günlük akıllı telefon kullanım süresi ve sıklığı, sosyotelizm ve GKKÖ puanları arttıkça akıllı telefon bağımlılığı düzeyinin arttığı görülmektedir.Öğrencilere yönelik akıllı telefon bağımlılık düzeylerini azaltmak için eğitimler düzenlenerek, farkındalık artırılarak sağlıklı yaşam davranışlarının geliştirilmesi faydalı olabilir.

Anahtar sözcükler:akıllı telefon, bağımlılık, sosyotelizm