Giriş ve Amaç:

Yılda yaklaşık 7 milyon insanın ölümünden sorumlu tütün kullanımına başlama yaşı ilkokul çağına kadar düşmüştür. Şu anki sigara bağımlılarının %80’i on sekiz yaş altında sigaraya başlamıştır. Bu yüzden çocuklara tütünle karşılaşmadan önce ulaşmak, davranışı ve tutumu değiştirecek bir eğitim vermek korunmada önemli bir girişimdir.

7-14 yaş grubu çocuklar, görerek ve yaparak öğrenirler, sorulara cevap vermekten hoşlanırlar. Öğüt vermek yerine rol model olmak önemlidir. Oluşturulacak eğitim modelinde bunlara dikkat etmek gerekir.

Bu çalışmada, çocuklarda farkındalığı artırmak, tütün risk algısını değiştirmek ve hayır deme becerisini geliştirmek üzere hazırlanan eğitim modelinin tanıtılması amaçlanmıştır.

Yöntem:

Eğitim, 10-15 kişilik küçük gruplar halinde, 30 dakika sürecek, etkileşimli eğitim yöntemleri kullanılarak planlanmıştır. Isınma, giriş, gövde, özet olmak üzere 4 bölümde yapılandırılmıştır.

Isınma: Katılımcıların birbirlerine top atarak isimlerini söylediği tanışma oyunuyla yapılır.

Giriş: Tütün ürünleri, tütün ürünlerinin zararları hakkında beyin fırtınası yapılarak katılımcıların bilgi ve düşünceleri öğrenilir.

Gövde: Tütün içeriği bölümünde,  sigara dumanının içindeki maddeler sorulur ve bu maddelerin yazılı olduğu küçük kartlar dağıtılarak, bunların ne olduğu ve sigara dumanında olup olmadığı sorulur. Şekil üzerinden sigara dumanındaki maddeler ve zararları anlatılır.

Tütünün sağlığa zararlarını anlatırken, sigara içme öncesi ve sonrası organ görüntülerini içeren fotoğrafların, karton üzerine hazırlanmış insan vücudunda uygun yerlere yapıştırılması istenir. Öğrencilerin aktif katılımıyla tütün ürünlerinin yarattığı tahribatı fark etmeleri sağlanır. Örnek almak, etkili bir öğrenme yolu olduğu için rol modelden yararlanılır. Öğrencilere tütün ürünü kullanmayan ünlü bir sporcunun bazı özellikleri söylenerek kim olduğu tahmin ettirilir. Doğru cevap geldikten sonra sporcunun başarıları anlatılarak tütün ürünleri kullanmamasının bu başarı üzerindeki doğrudan ve dolaylı katkıları tartışılır.

Nikotinin ne olduğu, beyni nasıl etkilediği ve bağımlılık mekanizması anlatılır. Bağımlılığın bedensel etkilerinden bahsedilir. Bağımlılık döngüsü şekil üzerinden anlatılarak, “Bir kereden bir şey olacağı” vurgulanır.

Pasif içicilik bölümünde, sigaradan sadece içenlerin mi etkilendiği sorulur. Pasif içicilik kavramı ve korunma yolları anlatılır. Hayır diyebilme becerisi kazandırma amacıyla, örnek senaryolar üzerinden neler yapılacağı konuşulur.

Özet: Konuyu özetlemek ve katılımcıların kazanımlarını görmek için “Doğru/Yanlış” oyunu oynanır. Doğru ve yanlış olarak iki bölge ayrılır ve tütünle ilgili önermeler okunur. Katılımcılar, uygun olduğunu düşündükleri bölgeye geçerler. Önermelerde yanlış cevap verenlere ne düşündükleri sorularak önermelerin doğru cevapları tekrar edilir.

Sonuç ve Öneriler:

7-14 yaş grubu farkındalık, risk algısı ve eğitimleri için görsel işitsel araçla desteklenmiş sınıf dersi yerine, etkileşimli olarak ve oyunlaştırmayla bilgi aktarılmasının daha etkin olduğu düşünülerek hazırlanan bu eğitim aracının denenmesi ve hayır deme becerisi üzerine etkisinin değerlendirilmesi gerekmektedir.