Giriş ve Amaç:

Lejyoner hastalığı sıklıkla Legionella pneumophila bakterilerin yol açtığı ciddi bir pnömoni türü olup bildirimi zorunlu hastalıklardandır. Legionella bakterileri insan yapımı su sistemlerinde yaygın bir şekilde gösterilmişlerdir. Hastane kaynaklı olguların %10-40’ında ölüm gözlenebilmektedir. Hastane kaynaklı pnömonilerin %1-40’ını oluşturur. Hastalık yatan hastalar arasında potansiyel riskin yüksekliği, prognoz ve fatalite hızlarına etkisi nedeniyle önemlidir.

Araştırmanın amacı Hastane su tesisat sistemlerinde Lejyonella prevalansını saptamak, eğitim ve girişim ile Lejyonella kolonizasyonunu arasındaki ilişkiyi analiz etmektir.

Gereç ve Yöntem:

Araştırmanın tipi (girişimsel)  nicelikseldir. Araştırmanın evreni, ülkemiz genelindeki hastanelerdir. Araştırma evreninin tümüne ulaşma durumu olmadığından sadece Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi (DEUH) örneklem olarak seçilmiştir. Dokuz Eylül Üniversitesi Etik Kurul’undan (07.11.2013, 2013/40-25) onay alınan araştırmamız  18 ay sürmüş, üç aşamada gerçekleştirilmiştir.

Birinci aşamada araştırmacı tarafından hastane binalarını temsil edecek şekilde alınan su ve sürüntü örneklerinde Lejyonella sp. varlığı referans (İzmir Halk Sağlığı) dış akredite laboratuvarda  araştırılmıştır. İkinci aşamada risk değerlendirmesi (anket, su yönetim planı, yerinde gözlem) yapılmış ve teknik personele farkındalık eğitimi verilmiştir. Araşırmacı tarafından, hastane yönetiminden Sağlık Bakanlığı ve ECDC (Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi)  yönergelerine göre risklerin yönetilmesi, korunma ve kontrol uygulamalarının gerçekleştirilmesi talep edilmiştir. Üçüncü aşamada (eğitimden 12 ay sonra) yeniden örnekler alınmış, laboratuvar sonuçları ve yerinde yapılan ölçümler karşılaştırılmıştır.

Örnekler alınırken akredite kuruluşta kalibre edilmiş termometre ile suyun sıcaklığı, performans testi yapılmış taşınabilir spektro ile serbest klor miktarı ve pH değeri ölçülmüştür. Veriler ki-kare testi, Pearson Korelasyon Analizi, Lojistik Regresyon Analizi, t testi, tek yönlü varyans analizi ile çözümlenmiştir.

Bulgular:

Girişim öncesi örnek alınan noktaların %75 inde suda serbest klor tespit edilemedi. Girişim sonrası suda serbest klor tespit edilen nokta (%234 artarak) 61 örneğe çıkmıştır. Girişim öncesi 16 örnek alım noktasında 26 C ve altında su ölçülürken, girişim sonrası (%500 artarak) 80 örnek alım noktasında 26 C ve altında soğuk su tespit edilmiştir.

Hastane su tesisatında Lejyonella varlığında, girişim öncesi 7 nokta üreme varken, girişim sonrasında 3 noktada (%57 azalma) tespit edilmiştir.

Sonuç ve Öneriler:

Hastane su tesisatında lejyonella kolonizasyonu önlemede klor (Sodyum hipoklorit) tek başına etkili olamamıştır. Eğitimle sağlanması öngörülen farkındalık, sürecin bir yönetsel önlem olarak benimsenmesine yetmemiştir. Uygulamalara uyumda sorunlar gözlenmiştir. Yönetimin hastanede lejyonella kontrolünü bir yönetsel önlem olarak benimsemesini sağlayacak yaklaşımlar geliştirilmelidir.

Sularda lejyonella bakterisi izole edilmesine rağmen çalışma süresi içinde hastaneden kaynaklı lejyoner hastalığı olgusu bildirilmemiştir.

Anahtar Sözcük: Lejyonella, Hastane Enfeksiyonu, Hastane Su Tesisatı