Giriş ve Amaç: Dünya’da 2016 yılında meydana gelen 56 milyon ölümün 18 milyonu (%31) kardiyovasküler hastalıklar (KVH) nedeniyledir. Sağlık Bakanlığı verilerinde; tütün kullanımı, yüksek sistolik kan basıncı (SKB) gibi risk göstergeleri ile bulaşıcı olmayan hastalıklara yönelik atfedilen hastalık yükü (Disability Adjusted Life Years-DALY) kadınlara (%18) oranla erkeklerde daha yüksek (%19)’tir. Buna karşın, Türkiye Sağlık Araştırması (2016) verilerine göre erkekler koruyucu sağlık hizmetlerinden (kolesterol ölçümü vb.) daha düşük oranda yararlanmaktadır. Buradan hareketle bu çalışmada; erkeklerin gerçek KVH risklerini belirlemek ve algıladıkları KVH riskleri ile karşılaştırmak amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel türdeki çalışmanın evreni 2018 yılında Amasya İl Merkez’inde yaşayan 40-65 yaş arası 52.286 erkektir. Evrenin bilindiği durumlarda örneklem büyüklüğünün belirlenmesinde Akgöz (2017)’ün Antalya Akdeniz Aile Sağlığı Merkezine gelen bireylerde belirlediği KVH orta risk %22 (n=72) ve yüksek risk düzeyinin %11.7 (n=37) toplamı %33.7 değeri alınarak yapılan hesaplamada minimum n=338 olarak hesaplanmıştır. Bu hesaplama 65 yaş nüfusu kapsamadığı için 400 kişiye ulaşılması hedeflenmiştir. Çalışmanın yürütülebilmesi için Akdeniz Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan etik onay ve Amasya İl Valiliği’nden kurum izni alınmıştır. Erkeklerin gerçek KVH riskleri HeartScore sistemiyle hesaplanmıştır. KVH riskinin hesaplanabilmesi için yaş, SKB, kapillerden alınan kan ile ölçülen total kolesterol ve sigara kullanım durumu parametreleri kullanılmıştır. HeartScore’a girilen bu değerlerle bireylerin gelecek on yılda olası KVH riskleri ve KVH’lara sahip olmaya ilişkin algıladıkları risk düzeyi düşük, orta, yüksek ve çok yüksek şeklindeki yanıtlarıyla belirlenmiştir. Ayrıca algılanan risk nedeni de sorgulanmıştır. Değişkenlerin normal dağılıma uygunluğu Shapiro Wilks, ikiden fazla niceliksel verinin analizinde Kruskal Wallis ve niteliksel verilerde Ki-Kare, Continuity Yates ile McNemar Bowker testinden yararlanılmıştır.

Bulgular: Erkeklerin gerçek KVH riskleri %8.3’ünde yüksek ve %52.5’inde de çok yüksektir. Gerçek KVH riskini etkileyen değişkenler; diyastolik kan basıncı, beden kitle indeksi ve fiziksel aktivitedir. Erkeklerin %13.3’ü KVH risklerini yüksek ve %8’i de çok yüksek düzeyde algılamıştır. Algılanan KVH riskini etkileyen değişkenler; yaş ve diyabet varlığıdır. Erkeklerin %48’i KVH risklerini gerçek KVH risk düzeyinden daha düşük, %28.2’i risk düzeyi ile aynı ve %23.8’i de gerçekte olduğundan daha yüksek algılamıştır. KVH riskini orta, yüksek ve çok yüksek düzeyde algılayanlar bunun nedeninin KVH riskini artıran hastalıklarla sigara olduğunu düşünmektedir.

Sonuç ve Öneriler: Her iki erkekten birinin KVH riski çok yüksektir. Yine her iki erkekten biri yanlış iyimserlikle risklerini olduğundan düşük algılıyorken, ileri yaş ve diyabetliler risklerini doğru tanımlayamamaktadır. Yüksek riskli bireylerin farkındalıkları artırılarak risk azaltıcı davranışlar geliştirmeleri sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler: Algılanan risk, erkekler, KVH riski, orta yaş