Giriş ve Amaç

Hastane ortamında; çalışan bireyleri etkileyen çok sayıda stres faktörü bulunmaktadır. Maslach tükenmişliği; işyerindeki kronik, duygusal ve kişilerarası strese karşı gösterilen uzun süreli tepki olarak tanımlamaktadır. Üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin hem çalışma ortamları daha stresli hem de çalışma saatleri daha yoğundur. Bu kişilerin tükenmişlik düzeylerinin yüksek olması sonucunda; hem hastalara verilmesi gereken tıbbi bakımda aksaklıklara neden olacak, hem de çalışma performansları düşecektir. Bu nedenle bu çalışmada; üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri ve etkileyen faktörlerin incelenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem

Kesitsel tipteki bu çalışmanın evrenini bir üniversite hastanesinde çalışan 800 hemşire oluşturmaktadır. Çalışmanın yapılabilmesi için üniversite hastanesinden ve bir üniversitenin bilimsel araştırmalar ve yayın etiği kurulundan izin alınmıştır. Araştırmanın örneklemi; %95 güven aralığında, %80 güçle referans çalışmanın “Mesleğinizi değiştirmeyi düşündünüz mü” sorusuna verilen evet cevabı oranı %18,75 temel alınarak 182 olarak hesaplanmıştır. Önce hemşirelerin çalıştığı bölümlere göre tabakalandırma yapılmış daha sonra tabaka içinde basit rastgele örnekleme yöntemi kullanılarak kişiler seçilmiştir. Çalışmada kullanılan anket formunun ilk kısmında hemşirelerin sosyodemografik özellikleri ile mesleklerine ilişkin sorulardan oluşurken, ikinci kısım Maslach Tükenmişlik Ölçeğinden oluşmaktadır. Ölçek, 5’li Likert tipinde olup toplamda 22 maddeden oluşmaktadır. Her bir madde 0-4 arasında puanlanmaktadır. Ölçeğin 4,7,9,12,17,18,19,21. maddeleri tersine puanlanmaktadır. Ölçekten yüksek puan almak yüksek düzeyde tükenmişliği göstermektedir.Verilerin analizinde SPSS 22.0 paket programı kullanılmıştır. İstatistiksel analizlerde; non parametrik testler olan Mann Whitney U Testi ve Kruskall Wallis Varyans Analizi kullanılmış olup, tüm değerlendirilmelerde p<0.05 değeri anlamlı olarak kabul edilmiştir.

Bulgular

Çalışmaya katılan hemşirelerin %66,3’ü kadın ve %67,9’u evlidir. Hemşirelerin büyük bir kısmı (% 34,8) dahili bilimlere ait bir serviste çalışıyorken, çok az bir kısmı (%6,5) acil serviste çalışmaktadır. Araştırma grubunun %33,7’sinin meslekte çalışma süresi 7 ile 10 yıl arasındadır. Hemşirelerin çoğu(%74,5) vardiya usulü ile çalışmaktadır. Hemşirelerin mesleki özellikleri ile tükenmişlik ölçeği puanları karşılaştırıldığında; çalışılan bölüme göre ölçek puanları arasında anlamlı farklılık saptanmamıştır(p>0,05). Vardiya sistemi ile çalışan hemşirelerin Maslach Tükenmişlik Ölçeği toplam puan ortancası 48(11-74), olup sadece gece ve sadece gündüz çalışanlara göre anlamlı olarak yüksektir(p<0,05). Mesleğini istekli seçenlerin ölçek puan ortancası 46(11-70), mesleğin ekonomik tatminini iyi bulan hemşirelerin ölçek puan ortancası 38(13-54), mesleğini değiştirme düşüncesi olmayanların ölçek puan ortancası 39,5(11-58) ve uyku problemi olmayanların ölçek puan ortancası 40(14-74) olup; diğer gruplardan anlamlı olarak düşüktür(p<0,05).

Sonuç ve Öneriler

Hemşirelerde vardiya sisteminin olması, hemşirelik mesleğinin istekli seçilmesi, ekonomik tatmin düzeyi mesleki tükenmişliği etkilediği görülmüştür. Yöneticiler tarafından hemşirelerin çalışma sistemi, çalışılan bölümlerin göz önüne alınmasına ek olarak kişinin bireysel beklentileri ve istekleri de ele alınmalıdır. Ayrıca mesleki tükenmişliği olan bireyin uyku problemleri yaşaması sonucunda verilen sağlık hizmetinde aksamaya neden olabilir. Bu açıdan hemşirelere mesleki tükenmişlik durumunu önlemek için stres faktörleri ile baş etme kapasitesinin arttırılması konusunda aralıklı kişisel gelişim seminerleri yapılmalıdır.

Anahtar Sözcükler: Hemşire, Tükenmişlik, Stres.