Last modified: 2019-09-26
Abstract
Amaç: Bu araştırma Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin teorik bir çerçeve olarak Sağlık İnanç Modeli’ne dayalı Genel Afete Hazırlık İnancı ile sosyodemografik ve acil durumla/afetle ilgili faktörlerin ilişkisini incelemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Kesitsel tipte yapılan bu araştırma Ankara ilinde bir vakıf üniversitesinin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu’nda 20-30 Mayıs 2019 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırmanın evrenini 10 bölüm bulunan yüksekokulda öğrenim gören 748 öğrenci oluştururken, örneklem seçimine gidilmemiş olup araştırmanın yapıldığı tarihlerde okulda bulunan ve araştırmayı kabul eden 400 öğrenci araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmanın bağımlı değişkenini Genel Afete Hazırlık İnanç Ölçeği oluştururken, bağımsız değişkenlerini ise sosyodemografik özellikler ve acil duruma/afete hazırlık durum değişkenleri oluşturmuştur. Veri toplama araçları 2 bölümden oluşmakta olup ilk bölümü sosyodemografik ve acil durum/afetle ilgili sorular oluştururken 2. bölümü ise Genel Afete Hazırlık İnanç Ölçeği oluşturmaktadır. Ölçek 2018 yılında Ebru İnal, Nuri Doğan ve Kerim Hakan Altıntaş tarafından geliştirilmiştir. Sağlık İnanç Modeli’ne dayalı 6 alt boyutu bulunan ölçek genel afete hazırlık inancını ölçmektedir. Ölçeğin kesme noktası bulunmamaktadır. 31 maddeden oluşmakta olup ölçeğin iç güvenirlik katsayısı olan cronbach alfa (α) değeri 0.86 olarak bulunmuştur. Puanlama sistemi olumlu ifadeler için; (1) Kesinlikle katılmıyorum, (2) Katılmıyorum, (3) Kararsızım, (4) Katılıyorum, (5) Kesinlikle katılıyorum şeklinde yapılırken olumsuz ifadeler için ters kodlama yapılmıştır. Araştırmanın verileri anket uygulaması yoluyla elde edilmiştir. Verilerin analizinde SPSS 22.0 paket programı kullanılmıştır. Verilerin analizinde ortalama, yüzdelik, standart sapma, kolmogorov smirnov normallik testi, mann whitney u ve kruskal wallis-H testi uygulanmıştır. Araştırmanın yapılması için Başkent Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’ndan izin alınmıştır. Ölçek kullanım izni için ölçeği geliştiren araştırmacılardan olan Ebru İnal’dan mail yoluyla izin alınmıştır. Katılımcılardan “Bilgilendirilmiş Onam İlkesi” ve “Gönüllülük İlkesi” yerine getirilerek sözlü ve yazılı onam alınmıştır.
Bulgular: Öğrencilerin genel afete hazırlık inanç ölçeği toplam puan ortalaması 111,57±12,36 olarak belirlenmiştir. Ölçeğin cronbach alfa (α) değeri 0,819 olarak bulunmuştur. Öğrencilerin genel afete hazırlık inanç ölçeği toplam puan ortalaması ile daha önce afetlerle ilgili eğitim alma, sosyal güvenceleri, okulda acil durum/afet planı hakkında bilgi, acil durum/afetlere hazırlıklı olma durumu ve okulda acil durum/afet durumunda toplanma noktasını bilme durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir (p<0,05).
Sonuçlar: Araştırma yalnızca bir vakıf üniversitesinin sağlık alanında öğrenim gören öğrencilerini kapsadığı için tüm öğrencilere genellenemez. Ayrıca araştırmanın yapıldığı tarihlerde okulda bulunan gönüllü öğrencilerden veri toplanması araştırmanın kısıtlılığını oluşturmaktadır. Bu araştırma Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin genel afete hazırlık inancının; daha önce afet eğitimi alma durumu, okulda acil durum/afet planı hakkında bilgi durumu, acil durum/afetlere hazırlıklı olma durumu, okulda acil durum/afet durumunda toplanma noktasını bilme ve sosyal güvence ile ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Bu sonuçlar, genel afete hazırlık ile ilgili yapılacak çalışmalar için veri oluşturarak acil durum ve afet yönetimi ile ilgili üniversite öğrencilerini de içine alan eğitim programları, simülasyon, genel afete hazırlık amaçlı teşvik edici faaliyetler uygulanmalıdır.