BİR YAZ SPOR OKULU ÖĞRENCİLERİNDE SİGARAYA YÖNELİK RİSK ALGISI VE TUTUM

Giriş ve Amaç

Türkiye’de 2017 yılında yapılan Küresel Gençlik Tütün Araştırması (KGTA)’na göre 13-15 yaş aralığındaki öğrencilerin % 7.7’si halen sigara içtiği,  % 46.1’nin evinde ve %51.8’nin kapalı ortamlarda pasif etkilenime maruz kaldığı saptanmıştır. Bu çalışmada amaç, resmi bir yaz spor okulu öğrencilerinin tütüne ilişkin risk algısı ve tutumlarının belirlenmesidir.

Gereç ve Yöntem

Bu çalışma, 7-14 yaş grubu çocukların etkileşimli eğitim yöntemleriyle tütün risk algısını artırmaya ve tutumlarını geliştirmeye yönelik bir projenin durum saptama aşamasıdır. Tanımlayıcı tiptedir. Araştırma yeri, İzmir Balçova İlçesi’nde 7-14 yaş öğrenci grubuna ücretsiz eğitim veren resmi bir yaz okuludur. Araştırmanın evreni okulun Haziran 2019 dönemi öğrencileri olup örnek seçilmemiş tüm öğrenciler(n=117) çalışmaya alınmıştır. Değişkenler; öğrencilerin tütün risk algısı ve tutumu, yaş, cinsiyet, okul, yaşadığı yer, anne ve babanın sağlık ve medeni durumları, anne ve babanın eğitim ve çalışma durumları, ailenin ekonomik durumuna yönelik algı, sigara kullanma durumu, kullanıyorsa başlama yaşı ve nedeni, sigara dumanına maruziyet durumu, aile, yakın arkadaş ve öğretmenlerin sigara kullanma durumdur. Tütüne yönelik risk algısı ve tutumun ölçümünde Cooper ve ark.(2017) ve KGTA(2017)’ndan yararlanılmıştır. Veri yüz yüze, yapılandırılmış veri toplama formuyla toplanmıştır. Tanımlayıcı analiz SPSS v22 programı kullanılarak yapılmıştır. Etik kurul onayı alınmıştır.

Bulgular

Araştırma grubunun yaş ortalaması 10.9±1.9 olup erkek sayısı 45(%41.7) ve kız sayısı 63(%58.3)’tür. Öğrencilerin %23.1’i 7-9 yaş ve %76.9’u 10-14 yaş grubundadır. Annesi sigara içenler %35.9, babası içenler %47.8, yakın arkadaşı içenler %9.6 ve öğretmeni içenler %68.3’tür. Öğrencilerin  %56.6’sı evde, %58.8’i kapalı ortamlarda, %11.5’i okulda sigara dumanına maruz kaldığını belirtmiştir. İki öğrenci nargile ve sigarayı denemiş olup düzenli tütün ürünü kullanan öğrenci saptanmamıştır. Tütüne yönelik risk algısında çok zararlı diyenlerin oranı %98.3’tür. Tütüne yönelik tutum sorularında; “En yakın arkadaşın sigara ikram etse içer misin?” ve “Önümüzdeki 12 ay içerisinde sigara kullanmayı düşünüyor musun?” sorularına “kesinlikle hayır” diyenler sırasıyla %93.4, %97.5’tir. “Sigara içmeye başlarsam zevk alabilirim” düşüncesine katılıyor musun?” sorusuna “kesinlikle katılmıyorum” diyenlerin oranı   %78.2’dir. “Tütüne başlandıktan sonra bırakmanın zor olduğunu düşünüyor musun?” sorusuna “Kesinlikle evet” diyenler %43.1 ve “Sence sigara içmek insanların kutlama, eğlence veya diğer sosyal toplantılarda nasıl hissetmelerine neden olur?” sorusuna “Daha rahatsız hissetmelerine neden olur.” yanıtını verenler %69.1’dir.

Sonuç ve Öneriler

Çocuklarda tütün risk algısı yüksek düzeyde olmasına karşın tütüne karşı tutumları doğru yönde tam olarak gelişmemiştir. Yapılacak eğitimlerin tutum değiştirmeye yönelik olarak etkileşimli bir şekilde yapılandırılması önerilir. Pasif etkilenim, anne, baba ve öğretmenlerin sigara içme sıklığının yüksekliği erişkinlerde sigara bırakma çalışmalarının önemini göstermektedir.

Anahtar sözcükler: sigara, çocuk, tütün risk algısı, tutum