Giriş ve Amaç: Psikososyal riskler sağlık çalışanlarının karşılaştığı öncelikli iş sağlığı sorunlarından biridir. Sağlık çalışanlarının duygusal yük, uzun çalışma saatleri, özerklik eksikliği, hastalarla ve hasta yakınlarıyla iletişim sorunları, kararlara katılım eksikliği, kariyer gelişiminde zorluklar, iş güvencesizliği, organizasyondaki rollerin belirsizliği, üstlerle ve meslektaşlarla ilişkilerde sorunlar gibi birçok psikososyal riskleri vardır. İş yükü-kontrol-destek modeline göre iş stresi iş yükünün iş kontrolüne oranının ifade eden iş gerilimi ile değerlendirilmektedir. Psikososyal riskler çeşitli ruhsal, kas-iskelet ve kardiyovasküler sistem sorunlarına yol açabilmektedir. Bu çalışmanın amacı hastane çalışanlarında psikososyal risk etmenlerinin ruhsal, kas-iskelet ve kardiyovasküler sistem sorunları ile ilişkisini incelemektir.

Gereç ve Yöntem: Bu kesitsel bir çalışmadır. Çalışmanın evreni Haziran 2012 ile Ekim 2018 arasında bir üniversite hastanesinde çalışan 3500 sağlık çalışanıdır. Periyodik muayeneleri sırasında 1686 sağlık çalışanına uygulanan iş yükü-kontrol-destek psikososyal risk değerlendirme ölçeği uygulanmıştır. Bağımsız değişkenler yaş, cins, iş gerilimi ve sosyal destektir. Bağımlı değişkenler kardiyovasküler, kas iskelet sistemi ve mental hastalıklardır ve hekim tarafından tanı alma kriterine göre değerlendirilmiştir. Bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişki bağımsız gruplarda T-testi ve lojistik regresyonla değerlendirilmiştir. Çalışma rutin risk değerlendirmesi sürecindeki verilerin değerlendirilmesiyle yapıldığı için etik kurul onamı alınmamıştır.

Bulgular: Sağlık çalışanlarının yaş ortalaması 41.3±8.5 olarak saptanmıştır ve % 67’si kadındır. Katılımcıların % 10’u hekim, % 38’i hemşire ve  % 52’si diğer çalışanlardan oluşmaktadır. Kardiyovasküler, kas-iskelet sistemi ve ruhsal sorunların sıklığı sırasıyla %39, % 62 ve %25’tir. Yaş ve cins kardiyovasküler, kas-iskelet sistemi ve mental sorun varlığı ile anlamlı olarak ilişkili saptanmıştır (p<0.05). İş gerilimi kardiyovasküler p<0.05) ve kas-iskelet sistemi sorunları varlığı ile anlamlı olarak ilişkili saptanmıştır (p<0.05). Ruhsal hastalığı olanlarda ise iş gerilimi yüksek saptansa da aralarındaki ilişki anlamlı değildir (p>0.05). Yaş, cins ve sosyal destek durumuna göre düzeltildiğinde ise iş geriliminin kardiyovasküler, kas-iskelet sistemi ve ruhsal hastalık riskinde artışa neden olduğu görülmüştür

Sonuç ve Öneriler: Çalışmamızda sağlık çalışanlarında kardiyovasküler ve kas-iskelet sistemi hastalıkları yüksek iş gerilimi ile ilişkili saptanmıştır. Bu hastalıkların mortalite ve morbiditeyi artırmaları nedeniyle önemli oldukları iyi bilinmektedir. Bu nedenle psikososyal risk faktörleri için önleyici faaliyetler, sağlık kurumlarında iş sağlığı hizmetlerinde önceliklerden biri olmalıdır. Özellikle sağlık çalışanlarında iş stresinin ilişkili olduğu kronik hastalıkların saptanması strese atfedilen hastalık yükünün belirlenmesi açısından önemlidir.

Anahtar kelimeler: Psikososyal riskler, iş stresi, kardiyovasküler, kas iskelet sistemi, mental