Amaç: Vajinal enfeksiyonlar, yaygın görülen ve tedavi edilmediği takdirde başka sağlık sorunlarına zemin hazırlayan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu enfeksiyonların çoğunluğu birinci basamak koşullarında saptanıp tedavi edilebilecek nitelikte olmasına karşın genellikle tanı ve tedavi almadan kalmaktadır. Bu çalışmada, Samsun’un Çarşamba İlçesi’ne bağlı Gökçeçakmak Aile Sağlığı Merkezi’ne (ASM) kayıtlı 15-49 yaş grubu evli kadınlarda vajinal enfeksiyon semptomlarının yaygınlığının ve ilişkili faktörlerin belirlenmesidir.

Yöntem

Kesitsel çalışma, Karabük Üniversitesi’nden etik onay (No: 5/15) ve Samsun Halk Sağlığı Müdürlüğü’nden izin alındıktan sonra Gökçeçakmak ASM’de gerçekleştirildi. ASM, bulunduğu köy nüfusunun yanı sıra üç köye gezici hizmet vermektedir. Bu dört köyün 15-49 yaş evli kadın nüfusu 313’tür. Kadınların tümüne ulaşılması planlanmasına karşın, yıl içinde çoğunlukla il ya da ilçe merkezinde yaşayan 81 kadına ulaşılamadı ve 69 kadın çalışmaya katılmak istemedi. Böylece çalışma grubu 163 (%52,1) kadından oluştu.

Çalışmanın bağımlı değişkeni vajinal enfeksiyon varlığıdır. Bağımlı değişken a) bakteriyel vajinozis, b) kandidiyazis ve c) diğer vajinal enfeksiyonlar biçiminde üç gruba ayrıldı. Bağımsız değişkenler ise kadınların sosyodemografik özellikleri, doğurganlık özellikleri ve bireysel hijyen davranışlarıdır.

Veriler, araştırmacılarca hazırlanan veri toplama ve vajinal enfeksiyon değerlendirme formları aracılığıyla Ekim 2017-Eylül 2018 arasında toplandı. Veri toplama formunun pilot uygulaması, Çarşamba ilçe merkezinde yaşayan on kadında yapıldı. Veri toplama sürecinde ASM’ye davet edilen kadınlara soru formları uygulandıktan sonra jinekolojik muayeneyi onaylayıp onaylamadıkları soruldu. Jinekolojik muayeneyi kabul eden 114 kadına inspeksiyon, palpasyon, bimanuel muayene, spekulum muayenesi, vajinal pH ölçümü, whiff testi, mikroskobik inceleme işlemleri uygulandı. Çalışmada bakteriyel vajinozis enfeksiyonları amsel kriterlerine göre belirlendi (pozitif whiff testi, vajen pH >4,5, mikroskopta ipucu hücreleri, ince gri-beyaz akıntı). Mikroskobik incelemeler, yalnızca bakteriyal vajinozis tanısını doğrulamak amacıyla gerçekleştirildi. Diğer enfeksiyonlar için ayırıcı tanı çalışması uygulanmadı. Çalışma kapsamındaki 163 kadının tümü aile hekimi muayenesinden geçirildi

Çalışmanın bağımlı ve bağımsız değişkenleri arasındaki ilişki, ki-kare testi ve binary lojistik regresyon ile analiz edildi. Ki-kare testinde anlamlı bulunan değişkenler (p<0,05), binary lojistik regresyon modeline alındı.

Bulgular

Kadınların yaş ortalaması 36,4±8,0, %25,8’i ortaokul ve üzeri öğrenim düzeyine sahip ve %3,7’si ücretli bir işte çalışmaktadır. Çalışmada 88 kadında (%54) vajinal enfeksiyon bulgusu saptanmış olup, vakaların %33,0’ını bakteriyel vajinozis, %23,9’unu kandidiyazis, %13,6’sını miks enfeksiyonlar ve %29,5’ini diğer vajinal enfeksiyonlar oluşturuyordu. “Diğer vajinal enfeksiyonlar” grubunda değerlendirilen semptomlar büyük ölçüde Trikomoniyazis ile uyumlu idi. Vajinal enfeksiyon riskini, günlük ped kullanımı 6,5 kat (p<0.001), rahim içi araç 5,1 kat (p= 0.018), vajinal duş yapma 2,5 kat (p= 0.027) artırıyordu.

Sonuç

Çalışma, kadınlar arasında vajinal enfeksiyonların yaygın olduğunu göstermektedir. Vajinal enfeksiyonların erken tanısını ve tedavisini sağlamak için birinci basamak sağlık kuruluşlarının tanı kapasitesi güçlendirilmeli ve 15-49 yaş izlemlerinin etkinliği artırılmalıdır.

*Bu çalışma, Karabük Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından KBÜ-BAP-17-YL-417 No’lu proje numarası ile desteklenmiştir. Yazarların bu çalışma ile ilgili herhangi bir kurum ya da kuruluşla çıkar çatışması yoktur.

Anahtar Kelimeler: birinci basamak, 15-49 yaş kadın, vajinal enfeksiyon