Giriş & Amaç

Göç sürecinde mülteciler kültürel, ekonomik, psikolojik, politik uyuşmazlık ve çatışmaların içinde yaşamlarını sürdürmektedirler.  Ülkelerindeki iç savaş nedeniyle 2012 yılından itibaren Suriyeli mültecilerin Türkiye’ye gelişi başlamıştır. Ağustos 2019 itibarı ile ülkemizde Suriye’den göç eden 3.649.750 kişinin bulunduğu, toplam sayının %15’inin (548.134) ise İstanbul’da ikamet ettiği bildirilmektedir.

Mültecilerin karşılaştıkları sorunları çözmek için kamu ve sivil toplumda çeşitli politikalar, hizmetler üretilmektedir. Sağlık hizmetlerinden yararlanmayı ve olumlu sağlık davranışları geliştirmeyi hedefleyen sağlık eğitimleri bu çalışmalar içerisinde önemli bir yer tutmaktadır.

XXXXXX Çok Amaçlı Destek Merkezi (ÇADM) Suriyeli mültecilere psiko-sosyal ve hukuksal destek sunulan, mültecilerin bilgilendirildiği atölyeler, seminerler yapılan bir merkezdir. Bu kapsamda Ocak 2015- Haziran 2018 arasında kadınlara (1938), çocuklara (44) ve erkeklere (115) yönelik sağlık semineri/sağlık kampanyası yapılmış ve 2097 Suriyeli mülteci bu etkinliklere katılmıştır.

Bu çalışmada, XXXXXX ÇADM’e başvurmuş Suriyeli mülteci kadınlarla XXXXXX Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı’nın (TFHSAD) yürüttüğü sağlık eğitimlerinin tanıtılması ve eğitim sürecindeki gözlemlerin paylaşılması amaçlanmıştır.

Gereç & Yöntem

Geriye dönük, tanımlayıcı ve niteliksel yöntemle yapılan bu araştırmada 06.11.2015-09.08.2019 tarihleri arasında XXXXX ÇADM’de XXXXX TFHSAD tarafından Suriyeli mülteci kadınlara yönelik gerçekleştirilen ve eğitim gözlem formu ile izlenmiş olan 50 eğitim oturumuna ilişkin veriler değerlendirilmiştir.

Eğitimler yaklaşık iki haftada bir olup, 60 dakika sürmektedir. Her eğitime biri sunum, diğeri gözlem yapmak üzere iki asistan hekim katılmakta, bir çevirmen eşliğinde sunum yapılmaktadır.  Eğitim sırasında gözlem formu ile eğitime katılan kişi sayısı, konusu, süresi, eğitimin veriminin artırılması için neler yapılabileceği, mültecilerin sorduğu sorular vb. kayıt altına alınmaktadır. Katılımcılar genellikle U düzeninde oturmaktadır. Araştırma için gerekli etik kurul izni alınmıştır.

Bulgular

Eğitimlere ortalama 16±6 (ortanca:16,5 ve 6-35) kadın katılmaktadır. Gözlem formlarının doldurulduğu 50 sağlık eğitimi 842 kişiye verilmiştir. Konular mültecilerin istek, ihtiyaç ve soruları doğrultusunda belirlenmektedir. Katılımcılar Türkçe bilmemelerine rağmen eğitimlere oldukça ilgi gösterdiler. Eğitimlerde bulaşıcı hastalıklar ve korunma yolları (20 eğitim, 307 katılımcı), üreme sağlığı (16 eğitim, 241 katılımcı), kronik hastalıklar (14 eğitim, 294 katılımcı) konuları anlatılmıştır. Kadınlara anlatılan konularla ilgili  hizmet alabilecekleri yerler hakkında bilgiler verilmiştir. Eğitimlere katılan kadınlar günlük hayatta sık karşılaştıkları sağlık sorunlarıyla ilgili sorular sormakta, grup içinde kendi tecrübelerini ve bilgilerini paylaşmaktaydılar. “Suriye’de aşılanmıştı, 5 yaşındaki çocuğumun aşılarını nasıl devam ettirebilirim”, “5 aylık hamileyim aşılarımı nerde yaptırabilirim” gibi sorular olumlu sağlık davranışlarına işaret ederken, “ishalde sıvıya ek antibiyotik de verelim mi”, “lavanta yağı bit için iyi gelir mi”, “vajinal duş şampuanla yapılır mı gibi” gibi sorular ise değişmesi gereken bilgiler olarak dikkat çekici idi.

Sonuç ve Öneriler

Yürütülen eğitim etkinliklerinin bulguları Suriyeli mülteci kadınların sağlık bilgisine ve sağlık hizmetlerine erişimde sorun yaşadıklarını göstermektedir. Bu nedenle mültecilere yönelik sağlık eğitimi etkinliklerinin sürdürülmesinin gerekli ve önemli olduğu söylenebilir.

Anahtar kelimeler:Sağlık, Sağlık eğitimi, Sağlık bilgisi, Suriye, Mülteci