Giriş ve Amaç: Ülkemizde yıllık hastaneye başvuru sayısı yüksek, acil servisler olması gerekenden daha yoğun, birinci basamak sağlık hizmetleri sunan aile hekimlerine başvuru sayısı düşüktür. Çalışmamızda acil servise başvuran triaj 3-4-5 hastalarının aile hekimliği farkındalığını belirlemeyi ve aile hekimine başvurmadan acil servisi tercih etme sebeplerinin neler olduğunu ortaya koymayı amaçladık.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipte yapılan çalışmaya Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Acil Servisi’ne 28.03.2018-30.03.2018 tarihleri arasında 48 saat süresince başvuran toplam 297 triaj 3-4-5 hastasının tümüne ulaşılması hedeflenmiş, katılmayı kabul eden 252(Ulaşım oranı:%84,9) hasta dahil edilmiştir. Tedaviden hemen sonra ayrılanlar, koopere olmayanlar, yabancı uyruklu olanlar çalışmaya dahil edilmemiştir. Hastalardan ve Acil Tıp AD.’dan sözlü onam alınarak yüz yüze görüşme yöntemiyle veriler toplanmıştır. Anket sosyodemografik özelliklere, aile hekimi farkındalığına, acil servisi tercih etme nedenlerine ilişkin sorular içermektedir. Verilerin analizi SPSS 20.0 programı kullanılarak ki-kare ve student t-testi ile yapılmıştır.

Bulgular: Çalışmaya katılanların %52,4’ü kadın, %56,3’ü evli, yaş ortalaması 39,2±18,1’dir. %42,5’i çalışıyor, %81,7’sinin ekonomik durumu orta, %70,6’sı lise ve altında eğitim düzeyindedir. %95,6’sının sağlık güvencesi SGK’dır. %39,3’ü ek hastalığa sahiptir. %34,9’u mesai saatleri içinde acile başvurmuştur. %50,4’ü triaj 3, %41,7’si triaj 4, %7,9’u triaj 5 hastasıdır. %89,7’sinin aile hekimi vardır ve olanların %69,0’ı aile hekiminin ismini bilmektedir. %40,5’inin başvuru şikayeti 3 günden fazla süredir vardır. %8,3’ü aynı şikayetle acilden önce aile hekimine başvurmuştur. Aile hekiminde tedavi başlananların %44,4’ü tedaviyi tamamlamamıştır. Aynı şikayetlerle acil servise başvurma nedenlerini tedaviden yarar görmeme, aile hekiminin muayenesini yeterli görmeme, aile hekiminin yönlendirmesi olarak belirtmiştir.

Aile hekimine başvurmadan acil servise başvurma nedenleri aile hekiminin çalışma saatlerinin uymaması, aile hekiminin uzak bir yerde bulunması, aile hekimliğinin imkanlarını yeterli bulmaması, bu hastanede takip edilen hastalığının olması, aile hekimini bilmemesidir. Çalışmaya katılanların %48,8’i 1 yıldır hiç aile hekimine gitmemişken, %46,4’ü 3’ten fazla kez acil servise başvurmuştur. Aile hekiminin ismini bilme ile kadın olmak, evli olmak, acilden önce aile hekimine başvurmak, ek hastalığı olmak, aile hekimine başvuru sayısı arasında ilişki bulunmuştur (sırasıyla p=0,032,p<0,001,p=0,038,p=0,041,p<0,001). Aile hekimine son 1 yıldır 3’ten fazla kez başvurmak ile kadın olmak, evli olmak, ek hastalığı olmak, yaş, acilden önce aile hekimine başvurmak, çalışmıyor olmak arasında ilişki saptanmıştır (sırasıyla p<0,001,p=0,002,p<0,001,p=0,001,p=0,001,p=0,012). Hem acile hem aile hekimine son 1 yılda 3’ten fazla kez başvuran oranı %38,5’tir.

Sonuç ve Öneriler: Hastalar aile sağlığı merkezlerine başvurmaya teşvik edilmeli, sevk sisteminin uygulanması düşünülmeli ve hastaların hangi durumlarda acil servise başvurması gerektiği konusunda bilgileri artırılmalıdır. Acile ve aile hekimine daha fazla başvuran gruplara yönelik nitel araştırmalar planlanabilir. Ulusal politikalar geliştirilerek acil servislerdeki hasta yoğunluğunun azaltılması önemli bir husustur.

Anahtar Kelimeler: Aile hekimliği farkındalığı, acil servis, triaj, aile sağlığı merkezi