Giriş ve Amaç

Kazalar ve yaralanmalar, sık görülen,erken ölümlere ve engelliliğe yol açabilen önemli halk sağlığı sorunlarıdır. Çocukluk çağındaki ölümlerin en sık nedeni dışsal yaralanmalardır. Çocuk yaralanmalarının çoğu bir yetişkinin gözetimi altındaykenmeydana gelmektedir. Türkiye’de anne babaların gözetimsel davranışlarını ölçmeye yönelik geçerli ve güvenilir bir araç bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, Anne Babaların Gözetimsel Davranış Profili Ölçeği (ABGDPÖ)’ninTürkçe’ye uyarlanmasıdır.

Gereç ve Yöntem

Metodolojik tipteki araştırmanın evrenini bir il merkezinde 2018-2019 döneminde anaokuluna devam eden 2-5 yaş grubu çocukların anne veya babaları oluşturmaktadır. İl merkezinde yer alan 27 anaokulundan üçü basit rastgele örnekleme yöntemi ile belirlenerek çocuğu bu üç anaokulundan herhangi birine devam eden anne-babalar araştırmaya dahil edilmiştir. Veriler, Kasım-Aralık 2018 döneminde, ailenin demografik ve sosyoekonomik özellikleri ile ilgili 11 soru veABGDPÖ’nden oluşan anket formu ile toplanmıştır. Anket formlarının doldurularak geri gönderilmesi katılımcı onamı olarak kabul edilmiştir. Morrongiello ve House tarafından geliştirilmiş olan ABGDPÖ, 29 madde ve 4 alt ölçekten oluşan, 5’li likert türünde bir ölçektir.Kesme noktası bulunmayan ölçekten alınan yüksek puanlar gözetimsel davranışın yüksek olduğunu göstermektedir.Araştırma öncesinde gerekli etik kurul izni ve kurumsal izinler alınmıştır.Ölçeğin dil uyarlaması ve kapsam geçerliliği uzmanlarca tamamlandıktan sonrayapı geçerliliği için doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. Güvenilirlik ise iç tutarlılık katsayıları, madde analizleri ve test-tekrar test yöntemi ile sınanmıştır. İstatistiksel analizler için SPSS ve LISREL programları kullanılmıştır.

Bulgular

Araştırmaya 560 anne ya da baba katılmıştır. Katılımcıların %81,9’uannedir. Annelerin yaş ortalaması 33,8±4,6 yıl, babaların yaş ortalaması 37,2±5,1 yıldır. Annelerin %56,8’i, babaların ise %53,9’u üniversite mezunudur.DFA’ya göre uyum indeksi değerleri SRMR=0,097; GFI=0,80; RMSEA=0,089; CFI=0,88; NNFI=0,87 olarak saptanmıştır. Uyum indeksleriorta düzeyde olup dört alt ölçekli yapıyı doğrulamaktadır. Güvenilirlik için hesaplanan iç tutarlılık katsayılarının tüm ölçek için 0,75 olduğu ve alt ölçekler için 0,57 ile 0,79 arasında değişim gösterdiği bulunmuştur.Maddelerin düzeltilmiş madde-toplam korelasyon katsayıları 0,60 ile 0,74 arasında değişmektedir.Anne Babaların Gözetimsel Davranış Profili Ölçeği’nin test-tekrar test uygulaması 35 katılımcı ile yapılmıştır. İki hafta arayla elde edilen ABGDPÖ puan ortalamaları (sırasıyla 3,73±0,36 ve 3,69±0,37) arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır (p=0,362). Ayrıca, birinci ve ikinci ölçümlerde elde edilen ölçek puanları arasında pozitif yönde güçlü ilişki bulunmuştur (r=0,72, p<0,001).

Sonuç ve Öneriler

Anne Babaların Gözetimsel Davranış Profili Ölçeği geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracıdır. Ölçeğin farklı örneklemlerde tekrar sınanması genellenebilirliğini sağlayacaktır.Gözetimsel davranışlar ile ilgili mevcut durumun belirlenebilmesi için yeni araştırmalara gereksinim vardır.