Anahtar kelimeler: Ortoreksiya nervosa, yeme bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, tıp öğrencisi

Özet

Giriş ve Amaç: Bu çalışmada bir tıp fakültesi öğrencilerinin ortoreksi düzeyinin ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem:Kesitsel tipteki bu araştırmanın evrenini 2018-2019 eğitim-öğretim yılında bir tıp fakültesinde öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmaya dönem 1 ve 6 öğrencileri dahil edilmiş, örneklem seçimine gidilmemiş, evrenin tamamına ulaşılması hedeflenmiştir. Veriler 1-20 Haziran 2019 tarihlerinde, literatür taranarak oluşturulan anket formu aracılığıyla toplanmıştır. Anket sosyodemografik özellikler ile ilgili 6, yaşam tarzı ile ilgili 3, kişinin fiziksel özellikleri ve kilo algısı hakkında 4 ve alışveriş yaparken etikete dikkat etme ile ilgili 2 soru olmak üzere toplamda 15 soru ve 11 maddeli ORTO-11 ölçeği ile 37 maddeli Maudsley Obsesif Kompülsif ölçeğinden oluşmaktadır. ORTO-11 ölçeği 4'lü likert tipindedir ve ölçekten en az 11, en çok 44 puan alınmaktadır. Alınan puanın düşmesi ortoreksi eğiliminin arttığını göstermektedir. Maudsley Obsesif Kompülsif ölçeğinde cevaplar "doğru" veya "yanlış" olarak verilmekte ve "doğru" 1 puan, "yanlış" 0 puan almaktadır. Puana göre obsesif kompulsif olma olasılığı düşük, orta veya yüksek olarak değerlendirilmektedir. Araştırmanın bağımlı değişkeni ortoreksi düzeyidir. Bağımsız değişkenlersosyodemografik özellikler, sigara-alkol kullanma, düzenli spor yapma, alışveriş yaparken gıda etiketlerine ve üretim-son kullanma tarihlerine dikkat etme, kilosundan memnuniyet durumları, boy, kilo, kişinin kilosuyla ilgili algısıdır. Tanımlayıcı istatistikler sayı, yüzde, ortalama ve standart sapma ile verilmiştir. Ortalama/ortancaların karşılaştırılmasında Mann Whitney U ve Kruskal-Wallis testleri kullanılmıştır. Ortoreksi ile ilişkili faktörlerin belirlenmesinde lineer regresyon analizi yapılmıştır. İstatistiksel olarak anlamlılık düzeyi p<0,05 kabul edilmiştir. Araştırma için bir üniversite tıp fakültesigirişimsel olmayan klinik araştırmalar etik kurul izni alınmıştır.

Bulgular: Araştırmada 341 (%84) öğrenciye ulaşılmıştır. Öğrencilerin %51,2'si kadındır. Öğrencilerin ORTO-11 puanı ortalaması 27,1±4,90'dır. Obsesif kompulsif olma açısından %26,7'si yüksek risklidir. Modele yaş, cinsiyet, beden kitle indeksi, sigara kullanma, düzenli spor yapma, kilosundan memnuniyet, gıda etiketi ile üretim/son kullanma tarihi okuma, , obsesif kompulsif risk taşıma durumu değişkenleri dahil edilerek yapılan lineer regresyon analizinde ortoreksi düzeyi kız öğrencilerde erkeklere göre (B:1,838; standart hata:0,482; p<0,001); düzenli spor yapanlarda yapmayanlara göre (B:2,103; standart hata: 0,568; p<0,001); kilosundan memnun olmayanlarda olanlara göre (B:1,256; standart hata:0,474; p=0,008); gıda etiketi okuyanlarda okumayanlara göre (B:2,290; standart hata:0,563; p<0,001); yüksek obsesif kompulsif riski olanlarda düşük ve orta risklilere göre (B:2,067; standart hata: 0,523; p<0,001) yüksek bulunmuştur.

Sonuç ve Öneriler: Öğrencilerin ortoreksi düzeyi düşüktür. Ortoreksi eğilimi kız öğrencilerde, obsesif kompulsif olma riski yüksek olanlarda, düzenli spor yapanlarda, kilosundan memnun olmayanlarda, gıda etiketi okuyanlarda fazladır. BKİ ile ortoreksi düzeyi arasında ilişki saptanmamıştır. Sağlıklı beslenme takıntısı yeni bir kavram olduğu için daha kapsamlı epidemiyolojik çalışmaların planlanması gerekmektedir.