Giriş ve Amaç:

Psikososyal iyilik hali, anksiyete bozuklukları, depresyon, şizofreni ve duygu durum bozuklukları ile serum lipid düzeyleri arasındaki ilişki çeşitli çalışmalarda araştırılmıştır. Yine kişilik özellikleriyle kardiyovasküler hastalıklar arasında ilişki saptanmıştır. Bu çalışmada, bir üniversite hastanesine başvuran 55 yaş ve üstü bireylerde kan lipit düzeylerini etkileyen faktörler ve öznel mutluluk durumlarının kan lipit parametreleriyle ilişkisinin incelenmesi  amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem:

Araştırma kesitsel nitelikte bir araştırmadır. Araştırmanın evreni bir üniversite hastanesinde bir dahili ve bir cerrahi branşa çeşitli sebeplerle başvuran 55 yaş üstü bireylerdir. Üroloji ve Dahiliye polikliniğine başvuranlar alındığı için erkek oranının daha yüksek olması ve hastaneye başvuranlarda yapılması araştırmanın sınırlılıklarıdır. Yaptığımız pilot çalışmada 48 kişiye ulaşılmış olup, bu kişilerin kolesterol değerleri ve yaşam doyumu indeksinden aldıkları puanlar parametre olarak seçilmiş ve  ulaşmamız gereken örneklem büyüklüğü 282 kişi olarak hesaplanmıştır. Hastalardan çalışmaya katılmak için onamları alındıktan sonra, yüz yüze anket tekniği kullanarak araştırmacı tarafından sorular sorulmuş, protokollere uygun olarak venöz kanları alınmıştır. Hastane biyokimya laboratuvarında Total kolesterol, LDL, HDL kolesterol ve trigliserit (TG) ölçümü yapılmıştır. Referans aralıkları sırasıyla;  <200mg/dl., 0-100, 40-60 ve <150mg/dl’dir. Öznel Mutluluk Ölçeği(ÖMÖ)  Lyubomirsky ve Lepper (1999) tarafından geliştirilmiş, geçerlik ve güvenirlik çalışması Akın ve Satıcı (2011) tarafından yapılmış, kişilerin hissettiği genel öznel mutluluğu ölçmeyi amaçlayan 4 maddeden oluşan, 7’li likert tipi bir ölçme aracıdır. Ölçekteki olası puanların aralığı 4 ile 28 arasında değişmektedir. Yüksek puan hissedilen öznel mutluluğun yüksekliğini, düşük puan ise hissedilen öznel mutluluğun düşüklüğünü ifade etmektedir Elde edilen veriler, SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir İstatistiksel analizlerde, yapılan  Kolmogorov-Smirnov test (K-S) ile normal dağılıma uymayan veriler için Mann-Whitney U ve Kruskall Wallis testleri kullanılmış, kan lipit düzeyleri ile ÖMÖ puanları arasında pearson korelasyon analizi yapılmıştır.Kan lipitlerini Referans değerlerin üzeri ve altı şeklinde iki gruba ayırdıktan sonra Logistik regresyon analizi yapılmıştır. Üroloji  kliniğine başvuranlar alındığı için erkek oranının daha yüksek olması ve hastaneye başvuranlarda yapılması araştırmanın sınırlılıklarıdır.Bu araştırma, İnönü Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir. (Proje no: 2016/50). İnönü Üniversitesi etik kurulundan ve Üniversite Hastanesinin başhekimliğinden gerekli bölümlerden izinler alınmıştır.

Bulgular:

Katılımcıların %36.7’si kadın, %63.3’ü erkektir. Katılımcıların en yüksek yüzde ile %24.4’ü, 60-64 yaş arasındadır, %39.2’si ilkokul mezunu iken, %36.7’si ise ilkokulu bitirmemiş ya da sadece okuma-yazma bilmektedir. Çalışmaya katılanların % 46.6’sı emekli, % 35’i ev hanımıdır. Yüzde 26.9’u obezdir. Obezlerde öznel mutluluk daha düşük bulunmuştur. Çalışmaya katılan bireylerin Öznel Mutluluk düzeylerine bakıldığında %52.3’ünün mutluluğu yüksek iken, %47.7’sinin ise düşüktür. Altmış yaş altındaki grupta ve erkeklerde öznel mutluluk daha yüksek bulunmuştur. Araştırmaya katılan bireylerin ÖMÖ ile kan lipit düzeyleri arasında yapılan korelasyon analizine bakıldığında, kolesterol, HDL, TG düzeyleri ile öznel mutluluk arasındaki korelasyon katsayıları sırası ile  -0.102, 0.018, -0.035 (p>0.05) olarak, LDL düzeyi ile arasındaki korelasyon ise  -0.137 (p<0.05) olarak bulunmuştur. Kan lipitleri kadınlarda daha yüksek bulunmuştur(p<0.05), HDL sigara içmeyenlerde, T. Kolesterol ve LDL, obez olanlarda yüksek bulunmuştur (p<0.05). Yapılan Logistik regresyon analizine göre Total Kolesterol kadınlarda (OR=2,57), LDL kadınlarda (OR= 1.99) ve obez olanlarda (OR=1,77), HDL erkeklerde (OR=4.63) daha yüksek bulunmuştur.

Sonuç ve Öneriler:

Araştırmaya katılanların genel olarak  öznel mutluluk düzeyleri yüksektir. Öznel mutluluk puanıyla LDL arasında ters ilişki bulunmuştur. Kan lipitleri kadınlarda, obez olanlarda yüksek çıkmıştır. HDL sigara içmeyenlerde daha yüksektir. Total Kolesterol ve LDL  kadınlarda , LDL obez olanlarda, HDL erkeklerde daha yüksek bulunmuştur. Özellikle kadınlarda ve obez olanlarda kan lipilerinin kontrolüne önem verilmelidir. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları kazandırılarak aktif kalmalarını sağlamaya yönelik çalışmalar ve sosyal etkinlikler yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler: Kan lipitleri, 55 yaş ve üzeri, öznel mutluluk, kolesterol, Trigliserit,LDL,HDL

Dipnot: Yazarların hiçbirinin bu çalışma ile ilgisi olabilecek herhangi bir kurum ya da kuruluşla çıkar ilişkisi bulunmamaktadır.