Giriş ve Amaç: Kardiyovasküler hastalıklar (KVH) günümüzde önde gelen morbidite ve mortalite nedenlerindendir. Sigara, hipertansiyon, diyabet, hareketsiz yaşam, obezite, birinci derece akrabalarda KVH öyküsü ve erkek cinsiyet KVH için majör risk faktörleridir. Dünya Sağlık Örgütü, KVH ölümlerinin dörtte üçünden fazlasının uygun yaşam tarzı değişiklikleri ile önlenebileceğini bildirmektedir. Araştırmamızda; aile sağlığı merkezlerine (ASM) başvuran 18 yaş ve üzeri kadın ve erkek erişkinlerin KVH konusundaki bilgi ve davranışlarının saptanması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel türdeki araştırma 1 Eylül-15 Ekim 2018 tarihleri arasında Konya ili Meram ilçesinde yer alan 5 ASM’de yürütülmüştür. Araştırma için etik kurul izni alınmıştır. Araştırma için en küçük örnek büyüklüğü G Power programı ile Ki-kare testi için %5 alfa hata, %80 güç ve en büyük serbestlik derecesi 6 olacak şekilde 152 olarak hesaplanmıştır. Araştırma kapsamına çalışmaya katılmaya gönüllü olan 18 yaş ve üzeri erkek ve kadın erişkinlerden oluşan 210 kişi alınmıştır. Çalışmada kullanılan veri toplama formu 42 sorudan oluşmaktadır. Bilgi düzeyini ölçen sorular için doğru yanıtlar 1 puan; yanlış yanıtlar ve ‘bilmiyorum’ yanıtını verenlerin yanıtları 0 puan olacak biçimde bir puan hesabı yapılmış ve soruların %70’ine doğru yanıt verenler (11 ve üzeri puan alanlar) yeterli düzeyde bilgiye sahip kabul edilmiştir. Form, yüz yüze görüşme yöntemiyle uygulanmıştır. Verilerin özetlenmesinde; ortalama±standart sapma, ortanca (minimum, maksimum), frekans dağılımları ve yüzdelikler kullanılmıştır. Veriler arasındaki ilişkiler Ki-kare testi ile değerlendirilmiş ve istatistiksel anlamlılık için p’nin 0,05’ten küçük olduğu durumlar kabul edilmiştir.

Bulgular: Araştırma kapsamında bulunan 210 kişinin yaş ortancası 39 (18-83) idi. Katılımcıların %50’si kadındı ve %67,1’i evliydi. Gönüllülerin %61,9’u yaşamı boyunca hiç sigara kullanmamıştı ve 3 kişi alkol kullanmaktaydı. 66 kişide (%31,4) kronik bir hastalık ve 27 kişide (%12,9) KVH bulunmaktaydı. Çalışmaya katılanlardan %44,3’ünün ailesinde KVH mevcuttu. 80 kişi (%38,1) fizik egzersiz yapmaktaydı. %50,7 katılımcı haftada 2-3 kere kırmız et tüketirken, %42,1 katılımcı hiç balık tüketmiyordu. Günde 1-2 porsiyon meyve-sebze tüketen katılımcıların oranı %73,8 idi. Gönüllülerin %17,1’i düzenli aralıklarla tansiyon ölçtürdüğünü ve %13,4’ü düzenli aralıklarla tetkik yaptırdığını belirtti. Hesaplanan bilgi puanı ortalaması 13,10±2,49 (5-16) idi. Katılımcıların %85’inin (n=164) KVH hakkında yeterli düzeyde bilgisi vardı. Sigara kullananların KVH bilgi düzeyleri sigara kullanmayanlara kıyasla anlamlı ölçüde yüksek bulundu (X²=5,902 p=0,015). Bilgi düzeyi ile cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, aktif çalışma durumu gibi sosyodemografik özellikler arasında anlamlı bir ilişki saptanmadı (p>0,05).

Sonuç ve Öneriler: Araştırmamız sonucunda, katılımcıların yaklaşık altıda birinde KVH bulunduğu ve yaklaşık yarısının ailesinde KVH olduğu saptanmıştır. Araştırmada katılımcıların yüksek kırmızı et tüketimi, düşük balık tüketimi, düşük fizik egzersiz düzeyleri, düzenli tansiyon ölçtürüp tetkik yaptıranların azlığı gibi olumsuz özellikleri olduğu saptanmıştır. Çalışmamızda hiç sigara kullanmamış olmak dışında, KVH bilgi düzeyini etkileyen bir değişken saptanmamıştır. Daha geniş örneklemler üzerinde yapılacak benzer çalışmalarla, KVH bilgi düzeyini etkileyen değişkenlerin araştırılmasını öneririz.

Anahtar Kelimeler: Kardiyovasküler hastalık, Bilgi, Davranış, Aile sağlığı merkezi